Ο Οιδίποδας, βασιλιάς της Θήβας, αναλαμβάνει να βρει τον δολοφόνο του Λαΐου ο οποίος, σύμφωνα με τον χρησμό, είναι υπεύθυνος για τον φοβερό λοιμό που έχει πλήξει την πόλη του. Στην πορεία, ανακαλύπτει πως όχι μόνο είναι ο ίδιος ο φονέας του προηγούμενου βασιλιά της Θήβας, αλλά και ο δολοφόνος του πατέρα του και σύζυγος της μητέρας του. Έπειτα από αυτή την αποκάλυψη της τραγικής αλήθειας, η Ιοκάστη απαγχονίζεται και ο Οιδίποδας αυτοτυφλώνεται.
«Άμοιρε, σήμερα βλέπεις το φως αλλά αύριο θα βλέπεις το σκοτάδι». Με αυτή την προφητεία από τον Τειρεσία εν μέσω του κειμένου, ο Σοφοκλής θεμελιώνει το πιο αριστοτεχνικό δείγμα αρχαίου δράματος. Ένα έργο που ξεκινά με διαρκή, αμείλικτα ερωτήματα (ποιος θα δώσει λύση στα θεϊκά αδιέξοδα, ποιο είναι το μίασμα που μολύνει την πόλη, ποιος είναι ο φονιάς του βασιλιά Λάιου, ποιοι είναι οι γονείς του Οιδίποδα, ποιος είναι ο Οιδίπους) και κορυφώνεται σε, απόλυτης οδύνης, απαντήσεις. «Γεννήθηκα απ' το αίμα που δεν έπρεπε. Έσμιξα με το αίμα που δεν έπρεπε. Το αίμα που δεν έπρεπε έχω χύσει».
Ο Σοφοκλής, στο πρόσωπο του Οιδίποδα, σκιαγραφεί έναν βασιλιά στα όρια της αλαζονείας, τυφλωμένο από το «εγώ» και την υπέρμετρη πίστη του στη δύναμη της λογικής –λόγοι ικανοί να τον οδηγήσουν στην ύβρη και από εκεί στην πτώση–, και την ίδια στιγμή έναν άνθρωπο γυμνό, μόνο απέναντι στο αναπάντητο υπαρξιακό ερώτημα: «ποιος είμαι;». Είναι αναγκασμένος να δρα, για να δικαιώσει την ανθρώπινη υπόστασή του, χωρίς όμως να μπορεί να προβλέψει τις καταστροφικές συνέπειες των πράξεών του.
Ο «Οιδίπους Τύραννος» δείχνει εύστοχα την ικανότητα του ανθρώπου να διαχειρίζεται, στην πορεία των αιώνων, όλα τα δεινά που αποδόθηκαν σε πλανητική ανισορροπία ή θεϊκή τιμωρία, αλλά στην πραγματικότητα προκλήθηκαν λόγω της ανθρώπινης πλεονεξίας και ματαιοδοξίας.