Ο Νάνος του Αλεξάντερ Τσεμλίνσκυ

Η Ινφάντα της Ισπανίας, η Δόνια Κλάρα, γιορτάζει τα γενέθλιά της• γίνεται δεκαοκτώ χρονών. Σε ένα υπόστυλο, με θέα στον κήπο του βασιλικού παλατιού, ο Αρχιθαλαμηπόλος, ο Δον Εστοβάν, επιβλέπει τις προετοιμασίες των τελετών που πρόκειται να γίνουν. Τον στολισμό του τραπεζιού, όπου θα παρουσιαστούν τα δώρα που έχουν έρθει από όλο τον κόσμο, τον φροντίζουν τρεις Ακόλουθες της Ινφάντας μαζί με την αγαπημένη της συνοδό, την Γκίτα. Η Ινφάντα και οι κοπέλες που τη συνοδεύουν στο παιχνίδι της βγαίνουν στον κήπο, όπου χαίρονται τη λιακάδα, παίζουν στο γρασίδι και στήνουν χορό προς τιμήν της πριγκίπισσας.  Μόλις η Δόνια Κλάρα αντιλαμβάνεται τις ετοιμασίες που γίνονται, απαιτεί να δει τα δώρα της πριν την ώρα τους. Παρά τη σθεναρή άρνηση όσων ασχολούνται με τον στολισμό, η παρέα των άταχτων κοριτσιών εισβάλλει στο υπόστυλο, και η Ινφάντα καταφέρνει αυτό που θέλει. Σύντομα όμως οι Ακόλουθες επιβάλλουν και πάλι την τάξη, αναγκάζοντας όλα τα κορίτσια και την Ινφάντα να ξαναγυρίσουν στον κήπο. Ο Αρχιθαλαμηπόλος αποκαλύπτει στις κοπέλες, που συνεχίζουν τον στολισμό του τραπεζιού, ότι το ωραιότερο δώρο το έχει στείλει ο Σουλτάνος: είναι ένας νάνος, θαυμάσιος τραγουδιστής, που ωστόσο δεν έχει καμιά επίγνωση του αποκρουστικού παρουσιαστικού του.

Σάλπιγγες αναγγέλλουν την έναρξη της προσφοράς των δώρων. Λαός έρχεται στον κήπο και στο υπόστυλο, για να συγχαρεί την Ινφάντα. Μπροστά σε καλεσμένους και μέλη της Αυλής, που τη συνοδεύουν, η Ινφάντα δέχεται κατόπιν τις ευχές των παρευρισκομένων και τα δώρα της. Ο Αρχιθαλαμηπόλος αναγγέλλει το δώρο του Σουλτάνου. Μαυριτανοί υπηρέτες φέρνουν με μια χειράμαξα τον Νάνο μέχρι το υπόστυλο. Οι αυλικοί μένουν αρχικά άφωνοι από την ασχήμια του, γρήγορα όμως βρίσκουν τρομερά διασκεδαστική αυτή την ύπαρξη με τους τόσο αρχοντικούς τρόπους, που, όπως δείχνουν τα πράγματα, δεν έχει καμία συναίσθηση για το πώς είναι πράγματι. Οι παριστάμενοι ζητούν από τον Νάνο να τους τραγουδήσει κάτι χαρούμενο, εκείνος όμως προτιμά να αυτοσχεδιάσει ένα θλιμμένο ερωτικό τραγούδι. Όλοι γελούν με τον πόθο που κρύβουν τα λόγια του τραγουδιού, η Ινφάντα όμως, για να δώσει τέλος στις κοροϊδίες, ζητά από τον μικροσκοπικό τροβαδούρο, με υπόδειξη της Γκίτας, να διαλέξει ποια θα στεφανωθεί από τη συνοδεία της, προκειμένου να γίνει μέλος της Αυλής. Εκείνος όμως της δηλώνει, μπροστά στους θορυβημένους αυλικούς, πως τον έχει θαμπώσει τόσο η ομορφιά της που δεν έχει μάτια για καμία άλλη γυναίκα.

Γεμάτη περιέργεια, η Ινφάντα διώχνει τους πάντες για να κουβεντιάσει μόνη με τον Νάνο• όμως εκείνος, μόλις μένει μαζί της, αρχίζει να νιώθει μια απροσδιόριστη απειλή Η πριγκίπισσα τον καταφέρνει να της μιλήσει για το παρελθόν του, και σύντομα ο λιλιπούτειος τροβαδούρος φαντάζεται,  αυτοσχεδιάζοντας γεμάτος ενθουσιασμό, τα ιπποτικά ανδραγαθήματα που θα εκπληρώσει στην υπηρεσία της κυράς του. Συνεπαρμένη από τον οίστρο του, η Ινφάντα του ζητάει να συνεχίσει εκείνη τη μαγευτική αφήγηση, την οποία κάποια στιγμή κλείνει με τον γάμο της με τον μικροσκοπικό ήρωα. Όμως εκείνος αρνείται μια τέτοια τιμή, και της ζητά να μείνει μόνο κοντά της σαν απλός υπηρέτης της. Παρασυρμένος από τα λόγια της Ινφάντας, που διασκεδάζει μαζί του, ο Νάνος της εκμυστηρεύεται τον έρωτά του και της ζητά επιτακτικά να ομολογήσει ότι κι εκείνη τον αγαπά. Επειδή η Δόνια Κλάρα διαπιστώνει ότι ο μικροσκοπικός τροβαδούρος δεν έχει καμία επίγνωση του τερατώδους παρουσιαστικού του, του ζητά να περάσει στην αίθουσα του χορού και να είναι ο πρώτος με τον οποίον θα χορέψει. Μένοντας μόνη με την Γκίντα, η Ινφάντα τη διατάζει να αποκαλύψει στον Νάνο πόσο αποκρουστικός είναι. Η Γκίντα αναλαμβάνει με βαριά καρδιά αυτό το καθήκον.
Μετά από λίγο, ο λιλιπούτειος τραγουδιστής επιστρέφει καταγοητευμένος από τον χορό, κρατώντας ένα λευκό τριαντάφυλλο που του πρόσφερε η Ινφάντα. Νιώθοντας τον έρωτα να τον κατακλύζει, ο Νάνος είναι ανίκανος να καταλάβει οτιδήποτε προσπαθεί να του πει η Γκίτα• όπως διαπιστώνει η Ακόλουθη, ο μικροσκοπικός τροβαδούρος δεν έχει κοιταχτεί ποτέ του σε καθρέφτη. Η Γκίτα αποφασίζει να του δώσει ένα καθρεφτάκι, όμως κάποια στιγμή εγκαταλείπει αυτή την προσπάθεια, επειδή διαπιστώνει ότι ο δύστυχος Νάνος είναι ανίκανος να αντιμετωπίσει κατάματα την αλήθεια. Περιμένοντας μόνος τη λατρευτή του πριγκίπισσα, ο Νάνος τραβά από απροσεξία την κουρτίναν που σκέπαζε τη ράχη στον θρόνο της Ινφάντας και βρίσκεται μπροστά σε έναν τεράστιο καθρέφτη. Αρχικά, του είναι αδύνατον να καταλάβει, όμως σιγά σιγά συνειδητοποιεί το αυτονόητο: το τέρας που βλέπει μπροστά του είναι το είδωλό του. Βγαίνοντας από την αίθουσα του χορού η Ινφάντα βρίσκει τον Νάνο καταρρακωμένο από την αποκάλυψη της αλήθειας. Εκείνος της βροντοφωνάζει για άλλη μια φορά τον έρωτά του, πριν σωριαστεί χάμω από τον πόνο. Έρχεται και η Γκίτα, η οποία βρίσκει συγκλονισμένη τον Νάνο να αργοσβήνει. Αν και προς στιγμήν η Ινφάντα λυπάται, επειδή το παιχνιδάκι που της χάρισαν για τα γενέθλιά της χάλασε κιόλας, γρήγορα αλλάζει διάθεση και επιστρέφει στον χορό. Η Γκίτα παραστέκεται στον Νάνο, που αφήνει την τελευταία του πνοή σφίγγοντας στο χέρι του το λευκό τριαντάφυλλο.

ALEXANDER ZEMLINSKY (1871-1942)
Ο νάνος ή Τα γενέθλια της Ινφάντας
όπερα σε μία πράξη, έργο 17 (1919-1921), ελεύθερη ανάπλαση από τη νουβέλα Τα γενέθλια της Ινφάντας του Όσκαρ Ουάιλντ

Παγκόσμια πρώτη: Neues Theater, Κολωνία, 28 Μαΐου 1922

Λιμπρέτο: Georg C.Klaren

Σκηνοθεσία: Eike Gramss
Σκηνικά-Kοστούμια: Gottfried Pilz
Χορογραφία: Πέτρος Γάλλιας
Φωτισμοί: Manfred Voss
Μουσική προετοιμασία σολίστ: Dirk Wedmann
Διδασκαλία χορωδίας: Καλλιόπη Γερμανού
Συνεργάτις σκηνοθέτις: Αναστασία Βαρέλη
Βοηθοί σκηνογράφου-ενδυματολόγου: Ιωάννα Πανταζοπούλου, Folker Ansorge
Βοηθός μαέστρου: Τάσος Συμεωνίδης

Διανομή
Δόνια Κλάρα, Ινφάντα της Ισπανίας: Marlis Petersen
Γκίτα, αγαπημένη της Ακόλουθη: Μάτα Κατσούλη
Δον Εστοβάν, Αρχιθαλαμηπόλος: Wolfgang Schöne
Ο Νάνος: Boiko Zvetlanov
Τρεις Ακόλουθες: Φανή Αντωνέλου, Ελπινίκη Ζερβού, Ελένη Βουδουράκη
Συντρόφισσες της Ινφάντας: Χριστίνα Μιχαλάκη,  Θέη Σταύρου
Ακόλουθοι και υπηρέτες

Ορχήστρα της Ραδιοφωνίας της Πράγας

Μουσική διεύθυνση: Νίκος Τσούχλος