"Πέρσες", σκην. Δ. Λιγνάδης
Λέγεται, χωρίς να είναι ιστορικά βεβαιωμένο, ότι, μετά τη νικηφόρα για τις χριστιανικές δυνάμεις ναυμαχία της Ναυπάκτου (1571), και τη συντριβή της τουρκικής αρμάδας, Έλληνες φοιτητές της Κάτω Ιταλίας έδωσαν μια παράσταση των «Περσών» του Αισχύλου, για να γιορτάσουν το γεγονός. Και ότι αυτή ήταν η πρώτη παράσταση τραγωδίας στους νέους καιρούς. Αργότερα, στα χρόνια που προηγήθηκαν της επανάστασης του 1821 έχουμε, επίσης, αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για το έργο με απαγγελίες και παραστάσεις στις παραδουνάβιες ηγεμονίες. Είναι αυτή, η "πατριωτική" διάσταση της συγκεκριμένης τραγωδίας που φαίνεται να ενέπνευσε και τα περισσότερα από τα νεώτερα ανεβάσματα της, συνδέοντας την με την εκάστοτε επικαιρότητα και τις ιστορικές συγκυρίες. Από την άλλη πλευρά, όμως, οι Πέρσες έχουν και μία άλλη διάσταση, πιο "χθόνια" και πιο "δαιμονική". Η σκηνοθεσία του Δημήτρη Λιγνάδη για τη φετινή παράσταση του Εθνικού θεάτρου ακροβατεί μεταξύ των δύο αυτών διαστάσεων. Δεν παραγνωρίζει το ιδεολογικό φορτίο του κειμένου, υποκύπτει στην δραματική εμπάθεια πατριωτικών φράσεων που υπερτονίζονται για να αποσπάσουν το χειροκρότημα του κοινού (και το αποσπούν), κι από την άλλη πλευρά φροντίζει να μη συνθλίψει τη φιλοσοφική και θρησκευτική σκέψη του ποιητή επιχειρώντας να αναδείξει τον διακανονισμό μεταξύ της ανθρώπινης και της θεϊκής τάξης πραγμάτων. Κι αν κανείς δεν μπορεί να προσάψει στον Λιγνάδη μονομέρεια, από την άλλη δεν είναι δύσκολο και να αντιληφθεί ότι αυτή η συναρμολόγηση δεν είναι πάντα επιτυχής. Στυλιζάρισμα και ρητορικότητα (Κονιόρδου) που εμπλέκεται με κάποιες πιο ελεύθερες φόρμες (Καραθάνος), χωρίς να μπορεί να προκύψει πάντοτε ένας στέρεος ειρμός.
Ανεπιτυχής είναι η "συναρμολόγηση" που επιδιώκεται και σε κατά ποιον μέρη της τραγωδίας, όπως το μέλος και η όψη. Καθώς στο έργο αυτό είναι οι «βάρβαροι» που πρωταγωνιστούν, ο τρόπος που εκδηλώνουν τον θρήνο και την οδύνη μέσα από την μουσική είναι δηλωτικός της πρόσληψης αλλά και παρουσίασης του «ξένου». Οι ανατολίτικοι ρυθμοί κυριαρχούν. Από την άλλη η όψη και η συνολική παρουσία του Χορού των ‘γερόντων’ Περσών - που μόνο γέροντες δε βλέπουμε μπροστά μας! - με τη φορμαλιστική διάθεση των κοστουμιών που παραπέμπουν σε ένα είδους ειλητάριο, αλλά και τα στασίδια που αποτελούν το σκηνικό, εισάγουν χριστιανικές αναφορές στην παράσταση.
Ωστόσο, και παρά τις παραπάνω ενστάσεις, η καλλιτεχνική αρτιότητα των συντελεστών υπερπληροί το κύρος αυτής της μοναδικής αρχαίας τραγωδίας που στηρίζεται σε ιστορικό γεγονός και όχι σε μύθο. Ιδιαίτερη αναφορά στην καθαρή εκφορά του λόγου - είναι σαφές πως ο σκηνοθέτης επικεντρώθηκε στους ήχους, στο "συντακτικό" των λέξεων και των σκηνών. Μπορεί αυτό να οδήγησε εν μέρει σε αφυδάτωση της συγκίνησης, αλλά μας επέτρεψε να ακούσουμε το έργο πιο καθαρά από ποτέ!
Οι Πέρσες του Δημήτρη Λιγνάδη δε συνιστούν σκηνική απόπειρα με σαφές όραμα, διεκδικούν, όμως, επάξια μία θέση ανάμεσα στις παραστάσεις που αξίζει να δούμε φέτος το καλοκαίρι.
Image may contain: one or more people and text