«Όλοι μας ξεπροβάλαμε κάτω από το παλτό του Γκόγκολ».

Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι

Ένας υπαλληλάκος είναι ο ήρωας στο κορυφαίο διήγημα του Gogol που δημοσιεύτηκε το 1842. Το δικό του όνειρο: δε λαχταράει μια γυναίκα αλλά ένα πανωφόρι. Σ’ αυτό έχουν συγκεντρωθεί όλες του οι επιθυμίες, όλη του η αντίληψη για σπουδαιότητα, κοινωνική επιβολή. Μένει μέρες και νύχτες νηστικός, στερείται το κάθε τι και μαζεύει καπίκι καπίκι την αξία του! Το παλτό θα τον κάνει καλύτερο, πιο σημαντικό στην κοινωνία. Όμως το ίδιο παλτό θα τον στοιχειώσει…

Ο Μπιελίνσκι αναλύει με λαμπρή διορατικότητα και ακράτητο ενθουσιασμό την τέχνη του Gogol, που ‘από το τίποτα φτιάχνει το παν’: ‘Τα διηγήματα του Gogol, τα χαρακτηρίζει η απλότητα του μύθου, το εθνικό τους χρώμα, η ακέρια τους αλήθεια της ζωής, η πρωτοτυπία τους και το κωμικό τους στοιχείο που τα εμψυχώνει, στοιχείο που πάντα νικάει το βαθύ αίσθημα της λύπης και απελπισίας. Όλες αυτές οι ιδιότητες έχουν μια κοινή πηγή: Ο Gogol είναι ποιητής, είναι ένας ποιητής της πραγματικής ζωής!’. Ο Gogol στάθηκε ο πατέρας της ρωσικής πεζογραφίας, σίγουρα ‘πρώτος αυτός αντίκρισε με τόλμη και ειλικρίνεια τη ρώσικη πραγματικότητα’, σίγουρα λίγοι συγγραφείς έχουν για το λαό τους τόση σημασία όσο εκείνος για την αφυπνιζόμενη Ρωσία.