Συνέντευξη

Αλεξάνδρα Καζάζου

19 Μαρτίου 2018  |  από Πέπη Καλλίλα
Αλεξάνδρα Καζάζου
Η ηθοποιός με καταγωγή από Ελλάδα και Πολωνία μίλησε στο unstage για το μέλλον του θεάτρου, τη συνεργασία της με τον Γιάννη Μανταφούνη και τα μελλοντικά της σχέδια
Πώς προέκυψε η αγάπη σου για το θέατρο;
Η αγάπη μου για το θέατρο..χμ.Θυμάμαι δύο περιστατικά. Το πρώτο συνέβη στα 20 όταν ήδη ήμουν φοιτήτρια του τμήματος θεάτρου στη θεσσαλονίκη. Ο πατέρας μου παρουσίασε καλπάζουσα μορφή καρκίνου. Οι μέρες και οι νύχτες στο νοσοκομείο ήταν δυσβάσταχτες και ξεκίνησα να γράφω ένα θεατρικό παραμύθι που του το διάβαζα τα βράδια. Του άρεσε αλλά δεν πρόλαβα να το τελειώσω πριν τον θανατό του. Μετά απο λίγο καιρό βρέθηκα στο θεατράκι του φλέμιγκ του Γρηγόρη Μήττα και νιώθωντας το μέρος αυτό σαν καταφύγιο, έγραφα το θεατρικό εκεί μέχρι που μία μέρα το τελείωσα και ο Γρηγόρης μου είπε να το σκηνοθετήσω με τους φοιτητές του στο θεατράκι. Ετσι τελείωνα τη σχολή και τα βράδια έμπαινα στη πρόβα μέχρι πολύ αργά. Κατάλαβα τότε πόσο λάτρευα τις ώρες εκείνες, πως η ανάγκη μου και η επιθυμία μου ήταν τεράστια και ήταν η μόνη που μπορούσε να αντισταθμήσει το πένθος, την απώλεια του πατέρα μου. Το δεύτερο περιστατικό ήταν όταν στα 22 μου έφτασα στην γενέτειρα μου το Βροτσλαβ της Πολωνίας και εντελώς τυχαία στο κέντρο της πόλης σε ένα κτίριο γοτθικού ρυθμού είδα μία παράσταση των Song of the Goat Theater. Κατα την διάρκεια της παράστασης, η καρδια μου και το σώμα μου πάλλονταν σαν να βρισκόμουν ανάμεσα στους ηθοποιούς, σαν να ήμουν και εγώ μέρος τους. Κατάλαβα τότε πως το μονοπάτι αυτό θέλω να το περπατήσω γιατί είναι ανάγκη επιβίωσης. 'Ετσι κι έγινε.
 
 
Μόλις τελείωσε η συνεργασία σου με τον Γιάννη Μανταφούνη. Πώς ήταν αυτή η εμπειρία;
Ήταν ένα υπέροχο βαθύ ταξίδι σε πάρα πολλούς τομείς. Η δουλειά που αγαπώ, γιατί σαν βάση της είχε την δουλειά, την συνάντηση καi την δυναμική του συνόλου, πάντα με γνώμονα την καρδιά. Δηλαδή αγάπη, αλλά αγάπη με αλήθεια, σκληρή και τρυφερη χωρίς κοινωνικούς φραγμούς. Αγάπη για τη δουλειά μας,πρακτική. Πάντα με την ερώτηση -ποιο είναι το επόμενο βήμα της διαδικασίας. Ο Γιάννης Μανταφούνης είναι ένας από τους πιό ταλαντούχους ανθρώπους που έχω συνεργαστεί και η καρδιά του είναι ωκεανός. Πολλές φορές ένιωθα πως είμαι μέρος μεταπτυχιακού προγράμματος με τους πιο κοντινούς μου ανθρώπους.Κι αυτό αναγνωρίζω ως πραγματική διαδικασία. Να δουλευεις πάντα ,σαν ηθοποιός έχεις δουλειά να κάνεις,έτσι καταρύπτεις τις περσόνες σου και μπορείς να γίνεις πραγματικά αγωγός,αγγελιαφόρος. Για να μπείς στο πετσί του ρόλου σου πρέπει πρώτα να μπείς στο πετσι και στην καρδιά του συναδέλφου σου. Με Αγάπη και μόνο με αυτή. Να δουλεύεις για αυτόν.Και αν του δώσεις δύο θα σου δώσει τέσσερα,είτε περισσότερα. Είναι άλλο απο την οικονομία. Τότε ίσως κάτι έχεις να μοιραστείς με το κοινό επίσης.
 
 
Έμεινες αρκετά χρόνια και δούλεψες στο Βρότσλαβ. Γιατί επέλεξες να γυρίσεις στην Ελλάδα και να την κάνεις βάση σου;
Στο Βρότσλαβ έφτασα το 2009 για να κάνω το MA in acting που διαρκουσε 2 χρόνια με σκοπό την επιστροφή στην Ελλάδα. Όμως μου προτάθηκε να διδάξω στο πανεπιστήμιο του Βρότσλαβ και επίσης το Ινστιτούτο Γκροτόφσκι μου πρότινε να γίνω ένα απο τα μέλη του καινούργιου Laboratorium Studio που άνοιγε, το Studio Matejka. Φυσικά και έμεινα. Ηταν όνειρο ζωής και το Βρότσλαβ η γενέτειρά μου. Η δουλειά ήταν απερίγραπτα πολύωρη και απαιτητική. Απο το 2010 εώς το 2014 απο τις 8.30 το πρωί εώς τα μεσάνυχτα. Οι παραστάσεις μας ήταν πολύ λίγες σε σχέση με τη δουλειά. Θέλω να πω πως η παράσταση δεν ήταν ο αυτοσκοπός. Αλλά πάντα το ποιό είναι το επόμενο βήμα της διαδικασίας. Παιδαγωγικά φτάσαμε πολύ βαθειά. Ξεκινήσαμε να διδάσκουμε σε πολλά κράτη και πανεπιστήμια στο εξωτερικό. Ταξιδέψαμε σε πολλά φεστιβάλ ανα τον κόσμο. Μέσα στο Ινστιτούτο άρχισα να κάνω επίσης δικά μου ανεξάρτητα project. Σκηνοθέτησα το Αναπάντεχο του Μελκιο που υποδήθηκε η πρώην καθηγήτρια μου Anna Krotoska, η Ιω Βουλγαράκη ήρθε καλεσμένη να σκηνοθετήσει τον Ευαγγελισμο της Κασσανδρας, ο Πέτρος Σεβαστίκογλου καλεσμένος για το Insenso που έκανε πρεμιέρα στην Πολιστιστική πρωτεύουσα. Ο Δημήτρης Δημητριάδης έδωσε το στίγμα του στο Ινστιτούτο. Η ζωή μου απο το 2010 ως το 2015 ήταν ως επι το πλείστον νομαδική. Μπορεί η βάση μου να ήταν το Βροτσλαβ αλλα όλα και περισσότερο η δουλειά μας βρισκόταν ανάμεσα στην Αμερική την Αγγλία την Τουρκία και την Ελλάδα. Αποφάσισα λοιπόν με τον σύντροφο μου Karol Jarek πως η Ελλάδα είναι η βάση που θέλουμε να έχουμε. Και δεν το έχουμε μετανιώσει καθόλου. Οι δουλειές στο εξωτερικό συνεχίζονται αλλα οι δεσμοί με κάποιους Έλληνες καλλιτέχνες γίνονται πολύ δυνατοί και είναι ανεκτίμητοι. Επίσης η αγάπη μου για το παιδαγωγικό κομμάτι βρίσκει εδώ εδαφος και είναι ιδιαίτερα σημαντικος αυτος ο ρόλος. Διδάσκω φέτος στο Κρατικό Βορείου Ελλάδος αλλά και για τρίτη συνεχόμενη χρονιά στη Δήλο της Δήμητρας Χατούπη. Επίσης οι δουλειές που συμμετείχα υπήρξαν μεγάλο δώρο μέχρι τώρα. Μου είχε λείψει τόσο πολύ να κάνω θέατρο στα ελληνικά, αυτή η γλώσσα έχει τέτοιο πλούτο. Και το πολύ σημαντικό είναι πως η Κωνσταντινούπολη που βρίσκεται η ομάδα που δημιουργήσαμε, η ομάδα Teatr Andra, βρισκεται πολύ κοντά στην Ελλάδα. Αν δεν υπήρχαν όλα αυτά πάλι εδώ θα κατέληγα, απλά σε κάποιο νησί ίσως. Το φώς της Ελλάδας είναι άλλο,ακόμη και στις συννεφιές της. Η θάλασσα,οι δεσμοί με τους ανθρώπους, ο αέρας, οι αγαπημένοι μου.

 

 

Είσαι αισιόδοξη για την πορεία του θεάτρου στην Ελλάδα;

Ούτε αισιόδοξη είμαι, ούτε απαισιόδοξη. Θα προσπαθήσω να είμαι όμως συνειδητά ειλικρινής στην ερώτηση σου. Η κρίση του Θεάτρου είναι τεράστια σε όλο τον πλανήτη σχεδον. Να μιλήσω για την Αμερική που σχεδόν δεν υπάρχει θέατρο πια; Για την ευρώπη, που πάλι το θέατρο του σαλονιού μπαίνει στο κυρίως ρεπερτόριο των θεάτρων, δηλαδή το νεκρο θέατρο που αφορά νεκρούς; Το θέατρο πρέπει να πάλλεται και τώρα είναι παγωμένο όπως ολόκληρη η ευρώπη. Στην Πολωνία για παράδειγμα, μία απο τις ιστορικότερες σκηνές της χώρας και από τις σημαντικότερες των περασμένων χρόνων, το Teatr Polski σχεδόν έχει κλείσει καθώς η συντηρητική κυβέρνηση που εκλέχθηκε επαναστάτησε εναντίον καλλιτεχνών οπώς ο Lupa, o Jan Klata, γιατί ανεβάζουν δαιμονισμένα έργα. Αυτό είναι μεσαίωνας. Σενζούρα σχεδον σταλινική. Τα λέω αυτά γιατί δεν μπορώ να δώ τα πράγματα σε κλειστο οικογενειακό κύκλο, δηλαδή την Ελλάδα και τους άλλους. Αυτό είναι λάθος. Στο ίδιο καζάνι βράζουμε διότι μας λείπει πραγματικά η εκπαίδευση του ήθους της διαδικασίας. Πολύ συχνά το ξεπετάμε το εργάκι. Και αυτό είναι ένας φαύλος κύκλος. Και φυσικά δεν μιλώ για όλους, ούτε μιλώ ισοπεδωτικά. Υπάρχουν δουλειές και άνθρωποι που θαυμάζω και αγαπώ. Ούτε να κρίνω θέλω ουτε να καταδικάσω. Πιο πολύ ρωτάω δυνατά τον εαυτό μου ποιο είναι το βήμα μπροστά; Αν θέλεις, εκεί αρχίζει να διαφαίνεται ένα φώς στο τούνελ πάνω στην ερώτηση. Πραγματική ερώτηση, δουλειά, αγάπη, φαντασία, ένα με αυτό που κάνεις- κανουμε, δεν έχει άλλο δρόμο αυτή η τέχνη για μένα. Δεν είναι τουρισμός, είναι ανάγκη. Και αν αυτή υπάρχει θα τον βρεις τον τρόπο. Ο Tadeusz Kantor λέει- in the corner, behind the door, in the boundless interior of imagination we stand at the door parting with our childhood helpless on the threshold of eternity and death. Impending important events. Just Open the Door. Εκεί μπορεί να δημιουργηθεί το έργο τέχνης. Και πρέπει να είναι έργο τέχνης μία παράσταση, και μάλιστα έργο τέχνης που πάλλεται και όχι που πεθαίνει, όπως η πολιτική.

 
Ασχολείσαι με την υποκριτική, τη σκηνοθεσία αλλά και διδασκαλία; Τι παίρνεις από τον κάθε ρόλο σου;
Και τα τρια αυτά δαιμόνια υπάρχουν μέσα μου και αλληλοσυμπληρώνονται. Το ένα φωτίζει το άλλο με κάποιο τρόπο. Και τσακώνονται και αγαπιούνται, σαν τον έρωτα. Όμως δεν συνυπάρχουν σαν ρόλοι.Σαν ηθοποιός στα χέρια του σκηνοθέτη θέλω και ευτυχώ όταν αφήνομαι να μπω στο ταξίδι του και σαν παιδί να παίξω σε ομαδικο άθλημα.Σαν σκηνοθέτης προσπαθώ να δώσω αυτό που μόλις είπα, στους ηθοποιούς. Να δώσω τη ρώτα του ταξιδιού και την αναγκη να το ταξιδεψουμε παρέα. Και σαν παιδαγωγός πέρα απο τις τεχνικές και τα εργαλεία που λαχταρώι να μοιραστώ μαζί τους, υπάρχει κάτι σημαντικότερο. Να τους αφουγκραστώ βαθειά για να μπορέσουν να κάνουν οι ίδιοι την ερώτηση στο μέλλον. Ποιο είναι το επόμενο βήμα; Και στα τρία δαιμόνια το σημαντικότερο είναι ο ποιοτικός χρόνος, η διαδικασία, η συνάντηση που φέρνει και γεννά πάντα κάτι καινούργιο, φρέσκο, ένα νέο ερώτημα.
 
 
Υπάρχουν θεματικές με τις οποίες σου αρέσει να καταπιάνεσαι;
Δεν ξέρω τόσο αν υπάρχουν θεματικές όσο οι άνθρωποι με τους οποίους καταπιανόμαστε να το κάνουμε μαζι. Το μαζί- με ενδιαφέρει πολύ. Γιατί αυτό μπορεί να ανοίξει κόσμους πολύ πιο ισχυρούς απο τις θεματικές.Σίγουρα δεν μπαίνω σε μία δουλειά γιατί πχ το έργο μιλάει στο τώρα. Τι πάει να πει,το έργο μιλάει στο τώρα; ή δεν μιλάει; όλα μπορούν να μιλήσουν και όλα να μην, την ίδια στιγμή. Μ' αρέσει αυτό που λέει ο Castelucci πολύ "το θέατρο δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα, είναι όμως ένα πραγματικό παραμύθι". Το ασπάζομαι βαθειά.
 
 
Από πού αντλείς την έμπνευσή σου;
Αγαπώ την Λογοτεχνία πολύ. Διάβαζα πάντα απο μικρή ό,τι έβρισκα μπροστά μου. Την ποίηση ακόμη πιο πολύ. Τη μουσική πιο πολύ. Σε συναντάει όπου κι αν βρίσκεσαι. Μα πιο πολύ απο όλα αγαπάω να ακούω ιστορίες, αληθινή μυθολογία στο εδώ και τώρα. Κρατάω πολλές σημειώσεις στα ταξίδια μου από αυτές τις μικρές και μεγάλες ιστορίες. Είναι θησαυρός έμπνευσης για μένα.
 
 
Τι αγαπάς περισσότερο στη δουλειά σου;
Την συνάντηση. Είναι μία καινούργια γέννα κάθε φορά.Το άγνωστο, μία εξαφάνιση του Εγώ και μία εμφάνιση ενός Εσύ. Με ενδιαφέρει το Εσυ. Πολύ. Μικραίνει το Εγώ μας.

 
Πες μου για τα επόμενα προτζεκτ που ετοιμάζεις.
Η επόμενη δουλειά είναι ένα μεγάλο εγχείρημα για μένα, ένα μεγάλο όνειρο που έγινε πραγματικότητα χαρης την βοήθεια του Ινστιτούτου Γκροτοφσκι στην Πολωνία που υποστήριξε αυτή την δύσκολη παραγωγή. Θα σκηνοθετήσω την δεύτερη παραγωγή της ομάδας μας Teatr Andra, μετα την Troas. Είναι θεατρική μεταφορά του κινηματογραφικού έργου Salto του Πολωνού Tadeusz Konwicki, ένα αριστούργημα του πολωνικου σινεμα, εργο του 65. Εννέα Τούρκοι ηθοποιοί και ένας Έλληνας για τώρα. Ξεκινάμε τις πρόβες μας στο Ινστιτούτο στο Wroclaw σε 10 μέρες και η διαδικασία των προβών θα γίνει στην Πολωνιά, στην Τουρκία και στην Ελλάδα, με πρεμιέρα το φθινόπωρο του 2018 ελπίζω και στις 3 χώρες. Το Salτο θα παίζεται σε ρεπερτόριο στην Κωνσταντινούπολη αλλά και στο Ινστιτούτο Γκροτόφσκι, όπου είναι προγραμματισμένη η πρεμιέρα του. 
 
*Φωτογραφίες από τον Karol Jarek