Συνέντευξη

Χρήστος Θάνος: Οι ανθρώπινες κοινωνίες έχουν δομηθεί με έναν τρόπο μη ανθρώπινο

13 Φεβρουαρίου 2020  |  από Πέπη Καλλίλα
Χρήστος Θάνος: Οι ανθρώπινες κοινωνίες έχουν δομηθεί με έναν τρόπο μη ανθρώπινο
Ο Χρήστος Θάνος καταπιάνεται με το πρώτο λογοτεχνικό έργο του Νίκου Καζατζάκη και μιλάει στο unstage για την αδιάκοπη μάχη ανάμεσα στον έρωτα και το θάνατο

Τι ήταν αυτό που σε ώθησε να ανεβάσεις αυτό το έργο; 

Το “όφις και κρίνο” παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή μου. Οι λέξεις του έχουν χαραχτεί ανεξίτηλα στο υποσυνείδητό μου κι ας μην το είχα καταλάβει. Μέχρι πέρσι που το τράβηξα από τη βιβλιοθήκη μου, χωρίς να θυμάμαι καν αν το είχα διαβάσει. Ξεφυλλίζοντάς το ήρθα αντιμέτωπος με τις νεανικές μου σκέψεις, με τις νεανικές μου αναζητήσεις και τις νεανικές μου ταραχές. Λοιπόν ναι, το είχα διαβάσει. Μα προφανώς αρνιόμουν να αποδεχτώ πως οι μεγάλες αυτές σκέψεις δεν γεννήθηκαν αυτοβούλως στο μυαλό μου, αλλά εμφυτεύτηκαν από έναν άλλο νέο άντρα που τις έγραψε κοντά 100 χρόνια πριν. Το αντικείμενο εργασίας μου είναι η μουσική και το θέατρο. Αυτά γνωρίζω καλά και μέσα σε αυτό το πλαίσιο θα μπορούσα να ασχοληθώ με αυτό το κείμενο που τόσο πολύ αγαπώ. Και αυτό έκανα λοιπόν...

 

Τι θέλεις να αναδείξεις με την παράστασή σου;

Έχω την ανάγκη να μοιραστώ αυτό το μεγαλειώδες κείμενο με τους ανθρώπους με τους οποίους μοιράζομαι τον ίδιο ουρανό. Αρχικά θέλησα να το μοιραστώ με την Ηρώ και θεωρώ πως το πέτυχα. Αναπτύξαμε μία βαθιά σχέση, που μας οδήγησε σε μία ουσιαστική πνευματική πορεία μέσα στα σπουδαία μονοπάτια των ιδεών του Καζαντζάκη. Θέλω λοιπόν να αναδείξω, όσο πιο ξεκάθαρα γίνεται, τις υπαρξιακές και ερωτικές ανησυχίες του καλλιτέχνη, κάνοντας παράλληλα ευδιάκριτη στον θεατή την ιδιόμορφη γλώσσα του Καζαντζάκη.

 

Ποιος είναι ο δικός σου ρόλος και εκείνος της Ηρούς Μπέζου;

Στο “όφις και κρίνο” παρουσιάζεται το ημερολόγιο ενός ζωγράφου. Η Ηρώ κι εγώ μεταφέρουμε στη σκηνή τις σκέψεις που καταγράφει στο ημερολόγιό του ο καλλιτέχνης. Είμαστε και οι δύο το ίδιο πρόσωπο. Έχουμε μοιράσει όμως μεταξύ μας τους δύο αντίθετους πόλους του, που συγκρούονται αλλά και αλληλοσυμπληρώνονται κατά τη διάρκεια του έργου. Η Ηρώ έχει αναλάβει την πιο φωτεινή πλευρά του, αυτή της σάρκας και του έρωτα. Ενώ εγώ την πιο σκοτεινή, αυτή του πνεύματος και του θανάτου.

 

Πώς η σκηνή του Bios βοηθά στην ανάδειξη του έργου αυτού;

Επιλέξαμε να παρουσιάσουμε την παράσταση στο υπόγειο του bios ακριβώς επειδή σε υποβάλλει άμεσα και προσφέρει αυτή την κλειστοφοβική αίσθηση που βοηθάει στην ανάδειξη της ατμόσφαιρας του κειμένου.

 

Πώς συνδέεται ο έρωτας με το θάνατο; Είναι τόσο κοντά μεταξύ τους;

Ο θάνατος είναι πανίσχυρος. Είναι ο μέγας και αιώνιος νικητής. Ο έρωτας από την άλλη είναι η μεγαλύτερη ζωογόνος δύναμη. Ο έρωτας φέρνει τη ζωή και πάντα σε αυτόν γαντζωνόμαστε για να κρατηθούμε στη ζωή. Ο έρωτας είναι ο εξορκιστής του θανάτου. Ο θάνατος είναι τα πάντα. Και αυτό το κάτι που υπάρχει στο μεσοδιάστημα και ονομάζουμε ζωή, οφείλει την ύπαρξή του αποκλειστικά και μόνο στον έρωτα. Η σχέση μεταξύ έρωτα και θανάτου είναι μία σχέση αλληλοεξάρτησης και αλληλοσπαραγμού. Και η μάχη συνεχίζεται στο διηνεκές.

 

Ο χαρακτήρας του έργου, ένας ζωγράφος βιώνει σε υπερβολικό βαθμό το πάθος και τον έρωτα που θα προτιμούσε να πεθάνει νέος, μέσα στην ομορφιά και την ηδονή. Είναι κάπως σα να θέλει να έχει τον έλεγχο του θανάτου του. Είναι ματαιόδοξος;

Ματαιόδοξος όχι. Θα μπορούσε ίσως να κατηγορηθεί ως αλαζόνας. Πώς να προσδώσεις όμως έναν τέτοιο χαρακτηρισμό σε έναν άνθρωπο που υποφέρει αναγνωρίζοντας τη ματαιότητα και τη μικρότητα των καθημερινών παθών που κουβαλούν οι άνθρωποι που τον περιβάλλουν;

 

Πιστεύεις ότι λείπει από τους ανθρώπους η ποίηση στη ζωή τους, με την μεταφορική έννοια.

Ναι το πιστεύω. Οι ανθρώπινες κοινωνίες έχουν δομηθεί με έναν τρόπο μη ανθρώπινο. Οι επιθυμίες μας δεν συνάδουν με τις ανάγκες μας. Επιθυμούμε ένα μεγαλύτερο αυτοκίνητο ενώ έχουμε ανάγκη να ερωτευτούμε. Έχουμε έμφυτη την αγωνία της προέλευσης και της πορείας της ύπαρξής μας, αλλά προέχει να κάνουμε μία ενδελεχή έρευνα για να βρούμε τον καταλληλότερο πάροχο ηλεκτρικής ενέργειας. Και κάπως έτσι, ξεχνάμε να σηκώσουμε το κεφάλι για να θαυμάσουμε τα άστρα.

 

Αυτή η παράσταση φαίνεται ότι είναι κάτι πολύ προσωπικό για σένα. Αναφέρεις στο σκηνοθετικό σημείωμα ότι όταν το διάβασες κατάλαβες ότι το είχες ξαναδιαβάσει στο παρελθόν και λέξεις και φράσεις είχαν τρυπώσει στο υποσυνείδητό σου τόσο βαθιά που έμοιαζαν με δικές σου σκέψεις. Αλλά τελικά έγιναν δικές σου. Οι σκέψεις μας δεν είναι στην ουσία λόγια και σκέψεις άλλων που τις μετουσιώνουμε σε δικές μας;

Είναι απολύτως ακριβές αυτό. Το κατάλαβα πολύ καλά με το “όφις και κρίνο”. Και όπως λέει και ο ίδιος ο Καζαντζάκης “η σκέψη μας απαράλλαχτα θα γίνει στοιχείο της σκέψης των άλλων γενεών”. Οι σκέψεις μας δεν προκύπτουν μονάχα από τα βιώματά μας αλλά σε ακόμα μεγαλύτερο βαθμό από την κυτταρική μας μνήμη. Αυτή η κυτταρική μνήμη βέβαια, συγχρόνως μας καταδυναστεύει. Για παράδειγμα, εγώ δεν πιστεύω σε κανέναν θεό, παρόλα αυτά όμως, άθελά μου, είμαι βαθιά χριστιανός.

 

Εδώ δεν θα σε ρωτήσω, μόνο θα ευχηθώ να πάει καλά η παράσταση και να την απολαύσεις!

Ευχαριστώ πολύ για την όμορφη κουβέντα!

 

* Η παράσταση "Όφις και κρίνο" παίζεται κάθε Δευτέρα και Τρίτη στο υπόγειο του Bios