Κωστής Καπελώνης
Σε λίγες μέρες κάνει πρεμιέρα η παράσταση "ΟΙΚΟΣ ΜΑΚ-ΜΠΕΘ" της οποίας το κείμενο είναι βασισμένο στο έργο του Σαίξπηρ. Με ποιο τρόπο το συγκεκριμένο έργο αφορά τον θεατή του σήμερα;
Τα κλασικά έργα, σε κάθε εποχή, έχουν τη δυνατότητα να σχολιάσουν την όποια σύγχρονη πραγματικότητα, γι’ αυτό εξάλλου έχουν διασωθεί και επανέρχονται στο θέατρο. Το συγκεκριμένο κείμενο του Σαίξπηρ έχει σαν κυρίαρχο στοιχείο του την κατάκτηση της εξουσίας και τη σχέση των δυο κεντρικών προσώπων, του ζεύγους Μάκβεθ, που μαζί πορεύονται μετά μανίας στο δρόμο προς την εξουσία και, αφού την κατακτήσουν, μαζί διαχειρίζονται τις επιπτώσεις. Δυστυχώς στις μέρες μας είναι πάλι σε πρώτη γραμμή ηγέτες που θυμίζουν, σε μικρογραφία ίσως, τον Μάκβεθ. Απρόβλεπτοι ημιπαράφρονες, καλοσχεδιασμένοι ηγεμονίσκοι -που άλλο δείχνουν και άλλο είναι-, κυρίες με μυστήρια ισχύ, φανατικοί δήθεν θρησκευόμενοι κλπ. Να ευχηθούμε το μοντέλο που προτείνει ο Μέντης, το δίπολο Μακ και η σύζυγος του η Μπεθ να μην υπάρξει, με αυτή την ακραία μορφή, στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή, γιατί τότε θα οδηγηθούμε σε έναν νέο μεσαίωνα σκοταδισμού και καταστροφής.
Το ζεύγος ΜακΜπεθ, είναι ένα δίπολο εξουσίας, που κυριαρχείται από το ερωτικό πάθος, αλλά και το πάθος της εξουσίας. Γιατί το ερωτικό πάθος είναι "κακό";
Το ερωτικό ακραίο πάθος, που έχουμε στο έργο, είναι κακό, γιατί δεν μένει στο χώρο μεταξύ των πρωταγωνιστών, αλλά διαχέεται στο περιβάλλον τους, ως δύναμη καταστροφής και εγκλήματος. Το ερωτικό τους πάθος βοηθά στη στερέωση της μεταξύ των δύναμης κι αυτή τη δύναμη τη χρησιμοποιούν για να ικανοποιήσουν το άλλο άμετρο πάθος τους για την εξουσία. Έτσι μεταμορφώνονται σε ένα ζεύγος καταστροφής του ανθρώπινου περιβάλλοντος τους.
Το τρίτο πρόσωπο της ιστορίας είναι ο απλός καθημερινός άνθρωπος; κι αν ναι, πιστεύετε ότι έχει μερίδιο ευθύνης στη διαμόρφωση της σημερινής πολιτικής κατάστασης;
Οι εξουσιάζοντες δεν μπορούν να υπάρξουν χωρίς τους εξουσιαζόμενους. Οι κοινωνίες απαρτίζονται απο ανθρώπους. Η κοινωνική οργάνωση έχει την ανάγκη κανόνων που βάζουν και υπηρετούν οι άνθρωποι. Επομένως όλοι είναι συνυπεύθυνοι σ’ αυτή την κοινωνία. Βέβαια στην ιστορική πορεία οι εξουσιαστές πάντα θελουν να διατηρήσουν τα προνόμια της εξουσίας τους και πάντα οι υπόλοιποι αντιστέκονται στην εκμετάλλευση και στην καταπίεση. Αν δεν ήταν έτσι θα βρισκόμασταν ακόμη στον Μεσαίωνα. Η ευθύνη του σύγχρονου ανθρώπου, στη πολιτική ζωή των δημοκρατικών κοινωνιών, είναι αυτονόητη, αφού αυτός, με την ψήφο του, αναδεικνύει τους ηγέτες του. Βέβαια μετά την ψήφο έχει την υποχρέωση να παρακολουθεί την πορεία της εξουσίας, να προστατεύει τους θεσμούς ελέγχου και να συμμετέχει σε συλλογικές διαδικασίες κοινωνικής αλληλεγγύης και να μην ανέχεται παρεκτροπές από τα νόμιμα.
Ο άνθρωπος έχει επιλογή τελικά ή είναι προδιαγεγραμμένο το μέλλον του;
Αλίμονο αν πιστέψουμε ότι ακολουθούμε μια προδιαγεγραμμένη μοίρα. Θα πάψει κάθε προσπάθεια βελτίωσης της ζωής μας. Θα χάσκουμε περιμένοντας την εξ ουρανού βοήθεια. Η ζωή θα γίνει τόσο βαρετή.
Μπορείς μέσω της Τέχνης να βάλεις όρια σε αυτό το ανελέητο παιχνίδι εξουσίας;
Δυστυχώς ή ευτυχώς η Τέχνη δεν μπορεί άμεσα να επηρεάσει τα παιχνίδια εξουσίας. Μπορεί όμως, και υποχρεούται, να κρατάει αναμένους τους πνευματικούς φάρους και, λόγω της ιδιαίτερης φαντασίας της, να προτείνει εκδοχές μιας καλύτερης ζωής για το μέλλον. Έτσι μπορεί να συμπαρασταθεί στον αγώνα της ανθρωπότητας να βελτιώσει της συνθήκες της ζωής της και να δώσει ένα πνευματικό νόημα στην πεζότητα της απλής επιβίωσης. Ακόμη, και έστω, να κάνει υποφερτή τη ζωή στον άνθρωπο που καταφεύγει σ’ αυτήν, για να ανακουφιστεί από την πιεστική πραγματικότητα.
Είστε διευθυντής στη Δραματική Σχολή του Θεάτρου Τέχνης. Πώς βλέπετε τους νέους σήμερα; είναι συνειδητοποιημένοι σε σχέση με αυτό που σπουδάζουν;
Οι σπουδαστές της σχολής μας πιστεύω ότι είναι περισσότερο συνειδητοποιημένοι από άλλους νέους της ηλικίας τους, γιατί κατά κανόνα έρχονται να δώσουν εξετάσεις στη σχολή γνωρίζοντας λίγο-πολύ το παρελθόν του Θεάτρου Τέχνης. Ξέρουν τους κανόνες αφοσίωσης και συλλογικότητας που διέπουν τη λειτουργία του Θεάτρου Τέχνης. Βέβαια επειδή προέρχονται από ένα εκπαιδευτικό σύστημα, που δεν είναι και το καλύτερο για την εξασφάλιση πνευματικών και κυρίως κοινωνικών εφοδίων, είναι υποχρεωμένοι να κάνουν μεγάλη προσπάθεια για να καλύψουν τις ελλείψεις μελέτης και γνωστικών αντικειμένων που απαιτεί η υπηρέτηση του Θεάτρου. Αρκετοί απ’ αυτούς νομίζω τα καταφέρνουν, αν κρίνουμε από την πορεία των αποφοίτων της Σχολής στο σύγχρονο ελληνικό θεατρο.
Υπάρχουν έργα που θα θέλατε κάποια στιγμή να σκηνοθετήσετε και δεν το έχετε ακόμα καταφέρει;
Ευτυχώς δεν είμαι μόνο σκηνοθέτης στο θέατρο. Έχω υπηρετήσει θεατρικούς οργανισμούς και παραστάσεις από όλα τα πόστα. Έτσι η αντίληψη μου για τη σκηνοθεσία δεν είναι ατομική-προσωπική. Αισθάνομαι τον εαυτό μου, σκηνοθετώντας, σαν έναν οργανωτή ενός συνόλου συνεργατών και σκηνικών αντικειμένων. Αυτό που με ενδιαφέρει λοιπόν περισσότερο είναι το σύνολο των ανθρώπων, που συνεργάζομαι, και τα μέσα που θα χρησιμοποιήσουμε και λιγότερο αυτό καθαυτό το θεατρικό έργο. Βέβαια θα προτιμούσα να καταπιάνομαι με κλασικά κείμενα, αλλά πάντα στα έργα που κάνω βρίσκω αντικείμενο θεατρικού ενδιαφέροντος, ακόμη κι αν δεν είναι το θεατρικό αριστούργημα. Αν πρέπει όμως να εκφράσω κάποιες προτιμήσεις, θα έλεγα ότι αισθάνομαι μεγαλύτερο ενδιαφέρον για δυο συγγραφείς, που -για διαφορετικούς λόγους- νιώθω μια πνευματική και συναισθηματική συγγένεια, τον Μπέκετ και τον Σαίξπηρ.
*Ο Κωστής Καπελωνης σκηνοθετεί την παράσταση "Οίκος Μακ-Μπεθ" στο Υπόγειο του Θέατρου Τέχνης που κάνει πρεμιέρα στις 16 Οκτωβρίου 2017
