Η «Επιστροφή στο Μπουντεγιόβιτσε» ανεβαίνει για 2η χρονιά στο θέατρο Ροές. Ποιο είναι το βασικό «συστατικό» που κάνει ένα έργο του 1942 τόσο επίκαιρο και διαχρονικό;

Αφροδίτη Κλεοβούλου:

Ο Αλμπέρ Καμύ στο έργο του η Παρεξήγηση, στο οποίο βασίστηκε η παράσταση μας , χρησιμοποιεί μια οικογενειακή τραγωδία για να εικονοποιήσει και να αναπτύξει με θεατρικούς όρους μεγάλο μέρος της φιλοσοφίας του που αφορά στο παράλογο της ανθρώπινης ύπαρξης. Μια πρόταση στην οποία συμπυκνώνεται η φιλοσοφική του θέση είναι η εξής : Επάγω τρεις συνέπειες από το παράλογο , την ελευθερία , το πάθος και την επανάσταση. Στο έργο οι χαρακτήρες βρίσκονται εγκλωβισμένοι σε μια παράλογη συνθήκη που είναι συνέπεια και κατακαθι ενός παγκόσμιου πολέμου που επηρέασε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Στο τέλος κάποιοι από τους χαρακτήρες που συγκρούονται με το παράλογο συνθλίβονται από αυτό, ενώ κάποιοι άλλοι επαναστατούν. Το ερώτημα για μας σήμερα είναι αν είμαστε έτοιμοι ενώ γνωρίζουμε το παραλογο πλαίσιο στο οποίο ζούμε να κυνηγήσουμε την ελευθερία μας , το πάθος μας ή ακόμα και την επανάσταση μας.

Η ιστορία διαδραματίζεται την περίοδο μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο δείχνοντας την αγωνία και το ένστικτο επιβίωσης που οδηγεί στην αποξένωση. Πώς τοποθετούνται αυτά τα στοιχεία στην εποχή μας;

Φοιβος Συμεωνίδης:

Στην εποχή μας, πράγματι, η αποξένωση είναι ένα από τα κυρίαρχα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τις σύγχρονες κοινωνίες και τους πολίτες αυτών. Βέβαια οι ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες τότε και τώρα είναι πολύ διαφορετικές. Στην ιστορία του Μπουντεγιόβιτσε οι άνθρωποι ζουν σε, κυριολεκτικά, ρημαγμένες και εκμηδενισμένες από τον πόλεμο πόλεις, και σε αυτές τις συνθήκες ο φόβος και το ένστικτο της επιβίωσης καθορίζουν τη ζωή τους και τη στάση τους απέναντι στους συνανθρώπους τους. Η κοινωνία μας σήμερα δε βρίσκεται στη δίνη κάποιου πολέμου, αλλά είναι μία κοινωνία σε κρίση που δοκιμάζεται σε πολλά μέτωπα (πολιτικά, οικονομικά, ιδεολογικά, ηθικά) και δυσκολεύεται να δώσει απαντήσεις που θα βοηθήσουν τους πολίτες της. Αυτή η κοινωνική πραγματικότητα εντείνει το αίσθημα αποξένωσης που νιώθουν οι άνθρωποι σήμερα.

Ο Αλμπέρ Καμύ εκφράζει συχνά το παράλογο της ανθρώπινης ύπαρξης. Πόσο έντονα υπάρχει στο σύγχρονο άνθρωπο;

Δανάη Τίκου:

Ο σπουδαίος διανοητής του 20ου αιώνα Αλμπέρ Καμύ συνοψίζει την έρευνα του και εκθέτει τις απόψεις του για την έννοια του παραλόγου στο φιλοσοφικό του δοκίμιο «Ο μύθος του Σίσυφου». Εκεί εντοπίζουμε το παρακάτω απόσπασμα που πιστεύω ότι απαντάει στην ερώτησή σας: «Το συναίσθημα του παραλόγου μπορεί να χτυπήσει οποιονδήποτε άνθρωπο, στην στροφή οποιουδήποτε δρόμου.». Συνεπώς, πιστεύω, ότι το συναίσθημα του παραλόγου μπορεί να το νιώσει κάθε άνθρωπος ανεξαρτήτως χρονικής συγκυρίας ή κοινωνικού περιβάλλοντος. Συνδέεται βαθιά με το φιλοσοφικό ερώτημα αν η ζωή έχει κάποιο νόημα να τη ζεις το οποίο βασανίζει αιώνια την ανθρώπινη ύπαρξη και θα την βασανίζει μέχρι το τέλος της.

Η οικογένεια είναι ένα πολύ ισχυρό σύμβολο στην ελληνική κοινωνία. Θεωρείτε ότι η υπόθεση λαμβάνει διαφορετικές διαστάσεις στο συγκεκριμένο κοινό;

Θανάσης Μεγαλόπουλος :

Στην παρεξήγηση ο Καμύ χρησιμοποιεί την μικροκλίμακα μιας οικογενειακής ιστορίας για να εικονοποιήσει το σύνολο του στοχασμού του πάνω στο παράλογο. Πράγματι στη Ελλάδα ο θεσμός της οικογένειας είναι δομικά σημαντικό κοινωνικό χαρακτηριστικό και σίγουρα η ιστορία αυτή παράγει πολλαπλές σημασίες στο ελληνικό κοινό. Ζούμε σε μια χώρα που το παράλογο, έτσι και αλλιώς, επιβεβαιώνεται καθημερινά. Δεν είναι λίγα τα παραδείγματα εγκλημάτων στην ελληνική κοινωνία που ο θύτης ήταν πρόσωπο από το στενό οικογενειακό περιβάλλον του θύματος. Πολλές φορές με μοναδικό κίνητρο ότι το θύμα δεν συμμορφώθηκε με τις υποδείξεις για τον τρόπο που "πρέπει" να ζει σύμφωνα με τα πρότυπα της "σωστής" οικογένειας. Το πρόσφατο τραγικό περιστατικό της δολοφονημένης 29χρονης στην Κέρκυρα από το πατέρα της γιατί είχε σχέση με έναν Αφγανό το αποδεικνύει.

Στο έργο οι ηθοποιοί φορούν εντυπωσιακές μάσκες οι οποίες καλύπτουν το πρόσωπο. Πώς επιδρά αυτό στην σωματική έκφραση σε συνδυασμό με την απουσία ηχητικού διαλόγου;

Θανάσης Μεγαλόπουλος :

Ο Werner Muller στο βιβλίο του το "Θέατρο του σώματος και komedia dell’ arte" λέει: "Κύριο εκφραστικό μέσο του ηθοποιού είναι το σώμα του. Είναι πρώτη γλώσσα του ανθρώπου, η γλώσσα των παιδιών. Αυτή τη σωματική γλώσσα οφείλει να την επανασυνειδητοποιήσει, να την ενσωματώσει στην τέχνη του, να της δώσει ζωή και να την επαναφέρει σε λειτουργία". Οι Μάσκες της παράστασης είναι μοναδικά κομμάτια μιας συγκεκριμένης οικογένειας εκφραστικών μασκών κατασκευασμένες από τους Camilo Bentancor και Alfredo Iriarte πάνω στα πρόσωπα των ηθοποιών. Για μας αποτελούν ένα υπέροχο και χρήσιμο εργαλείο για την ανάδειξη αυτής της σωματικής γλώσσας που περιγράφει ο Muller. Ένα εργαλείο για την δημιουργία ενός υποκριτικού κώδικα αυστηρού, συγκεκριμένου και διασκεδαστικού ταυτόχρονα.

Τι σημασία αποκτά η ζωντανή μουσική στο βωβό θέατρο;

Αφροδίτη Κλεοβούλου:

Η ζωντανή μουσική σε μία βουβή παράσταση είναι η φωνή της. Περιγράφει, σχολιάζει, φτιάχνει ατμόσφαιρες, γλυκαίνει, μαλακώνει και πολλές φορές συνομιλεί με τον χαρακτήρα. Όπως και στις βουβές ταινίες έτσι και σε μας είναι σημαντικός παράγοντας η μουσική και προσπαθούμε κάθε φορά να την εξελίσουμε και να την δυναμώνουμε μέσα στις παραστάσεις μας. Φέτος είχαμε την χαρά να συνεργαστούμε με τον Γιώργο Σμάκ που έφερε τον ήχο των κρουστών του για να εμπλουτίσει τις δράσεις μας και την ιστορία μαζί με τον Γιάννη Σελέκο που είναι ο βασικός μας πιανίστας και επίσης ο μουσικός συνθέτης των παραστάσεών μας. Η μουσική και τα σωματά μας συμπορεύονται.

Ποιες είναι οι καλλιτεχνικές επιρροές της ομάδας Art Vouveu και ποια η πηγή έμπνευσής σας;

Δανάη Τίκου:

Κύρια πηγή έμπνευσης μας είναι ο κινηματογράφος. Η ομάδα Art Vouveau ξεκίνησε με βασικό στόχο την έρευνα πάνω στη σύνδεση του βωβού κινηματογράφου με το θέατρο. Στην πρώτη μας δουλειά , «Τα δεκανίκια, ή πώς ξέμαθα να περπατώ», επηρεαστήκαμε από τις ταινίες του Charlie Chaplin και του Buster Keaton, καθώς και αυτές του γερμανικού εξπρεσιονισμού. Η παράσταση «Επιστροφή στο Μπουντεγιόβιτσε» που παίζουμε φέτος ξεκίνησε από την έρευνα της ομάδας πάνω στο νουάρ κινηματογράφο των δεκαετιών 40'-50'. Καίρια καλλιτεχνική επιρροή για την ομάδα ήταν η συνεργασία με τον πολυτάλαντο καλλιτέχνη Camilo Bentancor. Αυτός μας σύστησε στον υποκριτικό κώδικα της Commedia del Arte και στη συνέχεια στον υποκριτικό κώδικα της εκφραστικής μάσκας βοηθώντας μας να εμπλουτίσουμε τη δουλειά μας με ενδιαφέροντα θεατρικά εργαλεία.

Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;

Φοίβος Συμεωνίδης:

Θα συνεχίσουμε να ερευνούμε και να πειραματιζόμαστε πάνω στον θεατρικό κώδικα που αναπτύσσουμε τα τελευταία χρόνια. Θέλουμε μέσα από αυτή τη διαδικασία να δημιουργήσουμε την νέα θεατρική μας παραγωγή (μετά από: «Τα Δεκανίκια ή πώς ξέμαθα να περπατώ» και «Επιστροφή στο Μπουντεγιόβιτσε»). Σκοπεύουμε να οργανώσουμε έναν κύκλο σεμιναρίων βωβού σωματικού θεάτρου. Τον προηγούμενο μήνα πραγματοποιήσαμε με επιτυχία, σε συνεργασία με το Δίκτυο Πολιτισμού του δήμου Αθηναίων, ένα διήμερο σεμινάριο σωματικού θεάτρου και θέλουμε να συνεχίσουμε προς αυτή την εκπαιδευτική κατεύθυνση και να γνωρίσουμε, έτσι, ανθρώπους που ενδιαφέρονται για το βωβό σωματικό θέατρο και αυτοί να γνωρίσουν την ομάδα μας και τον τρόπο δουλειάς μας.