Συνέντευξη

Κώστας Ξυκομηνός: Η σύγχρονη εποχή νοσεί βαριά και χρήζει άμεσα μιας ανατρεπτικής θεραπείας

19 Δεκεμβρίου 2018  |  από Πέπη Καλλίλα
Κώστας Ξυκομηνός: Η σύγχρονη εποχή νοσεί βαριά και χρήζει άμεσα μιας ανατρεπτικής θεραπείας
Ο Κώστας Ξυκομηνός, ηθοποιός και σκηνοθέτης για τη δυσλειτουργική σημερινή κοινωνία και το ρόλο της στους εθισμούς, μίλησε στο unstage με αφορμή το ρόλο του στο "Με λένε Έμμα".

Έχεις το ρόλο του πατέρα στην παράσταση. Δύσκολο πράγμα για τους γονείς να έχουν παιδί εξαρτημένο από ναρκωτικά ή αλκοόλ ή και τα δύο.

Ο εθισμός ενός παιδιού επηρεάζει όλη την οικογένεια. Η χρήση ουσιών αλλάζει την συμπεριφορά και τον χαρακτήρα του αγαπημένου σου προσώπου. Στην αρχή υπάρχει άρνηση να αποδεχτείς το γεγονός μετά ντρέπεσαι, νιώθεις ενοχές, θυμώνεις, πονάς, φοβάσαι, κάνεις υπομονή, κλαίς, απαιτείς, απογοητεύεσαι. Βρίσκεις ξανά την ψυχική δύναμη να προσπαθήσεις πάλι απο την αρχή, μήπως αυτή την φορά το παιδί σου τα καταφέρει.Είναι ένας δύσκολος, καθημερινός και μακροχρόνιος αγώνας. Οι θεραπευτικές κοινότητες προτείνουν και θέλουν την εμπλοκή των κοντινών σε εξαρτημένο άτομο ανθρώπων, στις θεραπευτικές διαδικασίες με οικογενειακό σύμβουλο, ώστε να βοηθήσουν τον χρήστη να νιώσει ασφάλεια, να εμπιστευτεί και να πάρει την απόφαση να ξεκινήσει τη θεραπεία. Παίρνοντας στήριξη οι ίδιοι, μαθαίνοντας τι σημαίνει εξάρτηση και αλλάζοντας τη στάση τους απέναντι στο εξαρτημένο μέλος, γίνονται σύμμαχοι μ’ εκείνο για μια καθαρή από ουσίες ζωή.
 
 
Ο χαρακτήρας του πατέρα που υποδύεσαι έχει ενοχές για την κατάσταση της κόρης του; Ποια είναι η μεταξύ τους σχέση;
 
Οι ενοχές του πατέρα είναι πολύπλευρες. Από την μια, είναι αυτές που πηγάζουν από τα λάθη που έκανε μη γνωρίζοντας τον τρόπο να βοηθήσει, και απο την αλλή ρίχνωντας όλο το βάρος της προσοχής αυτός και η μητέρα στα προβληματά της, παραμελήσαν τον αδερφό της, με συνέπεια να βιώσουν μια ακόμη πολύ δυσάρεστη εμπειρία.Την αγαπάει σαν γονιός αλλά ποτέ δεν κατάλαβε τις επιλογές της, τον τρόπο σκέψης της και τα βαθιά της θέλω. Απογοητεύτηκε που η κόρη του δεν έγινε αυτό που αυτός φανταζόνταν και ήθελε. Με τον αδερφό της είχε καλύτερη επικοινωνία και ένιωθε ότι τον καταλάβαινε. Με τά χρόνια ακύρωσε κάθε συναισθηματική εκφρασή και αποσύρθηκε στον δικό του κλειστό κόσμο.
 
 
Πόσο ρόλο έπαιξε το οικογενειακό περιβάλλον στο να μπει η Έμμα τόσο βαθιά μέσα στην εξάρτηση και τον εθισμό;
 
Ο άνθρωπος είναι το προϊον των τραυμάτων της παιδικής ηλικίας όπως έγραψε κι ο Φρόϋντ. Η Έμμα δεν αποτελεί εξαίρεση. Η οικογένεια είναι ένας ζωντανός οργανισμός. Η κατάσταση ενός μέλους την οικογένειας επιδρά και επηρεάζει την κατάσταση των άλλων μελών και το αντίθετο.Η λειτουργία της γονικής σχέσης είναι αυτή η οποία δημιουργεί την οικογενειακή ατμόσφαιρα μέσα στην οποία καλείται να μεγαλώσει το παιδί. Μπορεί οι γονείς να είναι εκεί σαν φυσική παρουσία και να παρέχουν οικονομική στήριξη αλλά να απέχουν συναισθηματικά ή να στηρίζουν την μεταξύ τους σχέση με την υποταγή και τον φόβο. Το αποτέλεσμα είναι να δημιουργείται ένα κλίμα ανασφάλεια και άγχους το οποίο επηρεάζει το παιδί στην εξελιξή του. Κάθε διαταραχή στην σχέση των γονιών μπορεί να επιφέρει διαταραχή στην συμπεριφορά του παιδιού. Όπως και το να συνδέουν την εικόνα και την αξία τους, με την εμφάνιση του παιδιού τους, τις σχολικές του επιδόσεις, τις ικανοτητές του και να αγνοούν, να υποτιμούν και να θεωρούν ότι τα δικά του συναισθήματα και οι δικές του σκέψεις είναι λάθος.Όταν το κάνουν αυτό είναι σα να αναχαιτίζουν την αγάπη τους προς το παιδί και έτσι χάνουν την ευκαιρία να δεθούν και να δείξουν ότι το στηρίζουν άνευ όρων. Οι γονείς της Έμμας, όπως και πολλών άλλων, δεν υπήρξαν καλοί ακροατές των παιδιών τους.
 
 
 
 
Η Έμμα δεν αντέχει αυτόν τον κόσμο κι έτσι προτιμά εναν ψέυτικο που φτιάχνει μέσα από τις ναρκωτικές ουσίες και το αλκοόλ. Οι άνθρωποι που αντέχουν τον κόσμο μας χωρίς εξαρτήσεις πιστεύετε ότι βγαίνουν αλώβητοι απ' αυτήν την κατάσταση;
 
Δεν πιστεύω ότι κάποιος μπορεί να βγει αλώβητος. Όλοι πληρώνουμε το τίμημα. Απο την γεννησή μας και καθ' όλη την διάρκεια της ζωής μας βιώνουμε δυσκολίες, αποτυχίες, απώλειες, απογοητεύσεις, θλίψη, πόνο, φοβίες, όλα αυτά που δημιουργούν και συντηρούν το σύμπτωμα που φέρουμε ασυνείδητα μέσα μας. Και οι μη εξαρτημένοι έχουμε να παλέψουμε με τις δικές μας πραγματικές, φαντασιακές και συμβολικές εξαρτήσεις. Ο καθένας μας για να αντέξει την ανθρώπινη κατάσταση επιλέγει διαφορετικές μεθόδους.Άλλος την ψυχανάλυση, κάποιος την θρησκεία, ένας άλλος τον ακτιβισμό, άλλος τα αντικαταθλιπτικά, άλλος την τέχνη, κάποιος άλλος τον έρωτα, ο καθείς με τα όπλα του όπως έγραψε κι ο ποιητής.
 
 
Πώς μπορεί η κοινωνία μας να βοηθήσει ανθρώπους σε εξάρτηση, πέραν των αποτοξινωτικών κέντρων;
 
Η κοινωνία πρέπει να σταματήσει να στρέφει το βλέμμα της αλλού, προσποιούμενη πως δεν έχει αντιληφθεί την παρουσία των χρηστών ή να τους αντιμετωπίζει ως απόβλητα της. Καλό θα είναι να αποβάλλει τα στερεότυπα, τις προκαταλήψεις και την ανούσια ηθικολογία. Να ευαισθητοποιηθεί και να οργανώσει αλληλέγγυα υποστηρικτικά δίκτυα που θα βοηθούν την κοινωνική και επαγγελματική επανένταξη των πρώην εξαρτημένων. Η μακρόχρονη διαδικασία της απεξάρτησης ολοκληρώνεται με τη λειτουργική και ισότιμη επιστροφή τους στην κοινωνιά. Έχουν μεγάλη ανάγκη την συμπαραστασή μας για να αντέξουν όλο τον παραλογισμό της σύγχρονου κόσμου που τους οδήγησε στο σκοτάδι. Αυτοί οι συναθρωποί μας θα μπορούσαν να είναι τα παιδιά μας, τα αδέλφια μας, οι φίλοι μας, μιάς που ο εθισμός αποτελεί ένα απο τα μεγαλύτερα προβλήματα των σύγχρονων κοινωνιών.
 
 
Τι είναι αυτό ή αυτά που λείπουν από τις σύγχρονες κοινωνίες και οδηγούνται όλο και περισσότεροι άνθρωποι σε εθισμούς κάθε είδους. Είναι ο κόσμος μας ελλατωματικός;
 
Ζούμε στην εποχή που το "έχω" υπερτερεί του "είμαι". Σε μια δυσλειτουργική κοινωνία που θεοποιεί το κέρδος, το κριτήριο πλέον για τις πράξεις μας είναι μόνο η σκοπιμότητα χωρίς να ελέγχεται η ποιότητας της πράξης, ούτε και οι συνέπειες της στους γύρω μας. Έχει ατροφήσει κάθε είδους ευαισθησία και ηθική βούληση. Η ανθρωπιά, η αλληλεγγύη και η ανιδιοτέλεια θεωρούνται παρωχημένες πλέον αντιλήψεις στις μέρες μας. Ανάμεσα στο ατομικό και το κοινωνικό συμφέρον, υπερισχύει κατά πολύ το ατομικό. Υπάρχει τεράστιο έλλειμα ηθικών αξιών και συλλογικών οραμάτων. Η σύγχρονη εποχή νοσεί βαριά και χρήζει άμεσα μια ανατρεπτική θεραπεία.
 
 
Εσείς είστε αισιόδοξος για το μέλλον της ανθρωπότητας;
 
"Και στους πιο ζοφερούς καιρούς έχουμε το δικαίωμα να περιμένουμε μιαν έκλαμψη και ότι μια τέτοια έκλαμψη ενδέχεται κάλλιστα να έρθει από το αβέβαιο, τρεμουλιάρικο και συχνά ασθενικό φως, που ορισμένοι άνθρωποι θ' ανάψουν με τη ζωή και το έργο τους και θα το σκορπίζουν όσο ζουν." Αυτό το απόσπασμα απο το βιβλίο "Άνθρωποι σε ζοφερούς καιρούς" της Χάννα Άρεντ με κάνει να αισιοδοξώ ελπίζοντας.