Συνέντευξη

Δημήτρης Μπογδάνος

16 Ιανουαρίου 2018  |  από Πέπη Καλλίλα
Δημήτρης Μπογδάνος
Με αφορμή την παράσταση Ορφέας και Ευρυδίκη, ο σκηνοθέτης Δημήτρης Μπογδάνος μιλάει στην unstage για τον έρωτα, το timing και την αποδοχή του χρόνου που κυλά

Πότε ένιωσες ότι ήθελες να ασχοληθείς με το θέατρο;

Η συνειδητοποίηση ήρθε κάπου μετά το δημοτικό, στην πρώτη γυμνασίου. Πήρα τότε τον πρώτο μου ρόλο και είχα πολύ άγχος. Η δασκάλα των αρχαίων θα ανέβαζε τον «Πλούτο» του Αριστοφάνη. Πήρα έναν από τους πρωταγωνιστικούς ρόλους. Έκανα τέτοια χαρά! Δεν ήμουν τόσο καλός και το κατάλαβα, αλλά πείσμωσα και συνέχισα να συμμετέχω κάθε χρόνο στη θεατρική ομάδα του σχολείου, μέχρι που πλέον στο Λύκειο είχα γίνει καλός. Βέβαια μου φούσκωσαν πολύ τα μυαλά. Πήραμε βραβεία, διακρίσεις και κάπως νόμισα ότι θα είναι πολύ εύκολα τα πράγματα στο μέλλον, ότι όλοι οι δρόμοι θα είναι ανοιχτοί. Αλλά τίποτα από όλα αυτά δεν έγινε (γέλια). Έκανα όλο ρόλους κωμικούς και μου έμεινε νομίζω η ρετσινιά του κωμικού ηθοποιού. Μου έφυγε και η καούρα της υποκριτικής. Δεν έχω πια ματαιοδοξία, καθόλου.

 

Και πώς αποφάσισες να στραφείς στη σκηνοθεσία;

Μετά τη δραματική σχολή, η πρώτη μου δουλειά ήταν βοηθός σκηνοθέτη και αμέσως μετά επέστρεψα στο παλιό μου σχολείο και ανέλαβα τη θεατρική ομάδα. Επομένως και οι δύο δουλειές είχαν να κάνουν με το εκτός σκηνής. Έτσι άρχισε να γενιέται το μικρόβιο της σηνοθεσίας. Και αφού δούλευα 4 χρόνια και ως ηθοποιός και ως βοηθός σκηνοθέτη, άρχισα τα μεταπτυχιακά στα Λονδίνο. Ε μετά από αυτό μου ήταν πολύ σαφές ότι η σκηνοθεσία με αφορούσε περισσότερο από την υποκριτική. Τώρα που το σκέφτομαι, από μικρός που ήμουν, αυτό που μου άρεσε να κάνω με τα παιχνίδια μου ήταν να τα στήνω, να φτιάχνω ένα σκηνικό. Και μετά δεν με ενδιέφερε να τα παίξω, αυτό που ήθελα ήταν να φτιάξω ένα σκηνικό. Να είδες μερικά πράγματα που κάνουμε ως παιδιά μας ορίζουν τελικά, χωρίς να το συνειδητοποιούμε πάντα.

 

Πές μας πώς προέκυψε η παράσταση «Ορφέας και Ευρυδίκη» που παίζεται στο Θέατρο Νέου Κόσμου;

Κάπως ήρθε σαν πρόταση. Έπρεπε να βρούμε ένα έργο για ένα αγόρι και ένα κορίτσι. Και απ’ ό,τι φαίνεται έχω πετριά στο story telling, δηλαδή μάλλον προς τα εκεί νιώθω ότι είναι η σκηνοθετική μου πετριά, δεν με απασχολεί να «αναμετρηθώ» με τον Τσέχωφ. Μέχρι τώρα έχω ασχοληθεί με διασκευές γνωστών ιστοριών, παραμυθιών, μέχρι τώρα αυτά μου αρέσει να κάνω.  Οπότε για να επανέλθω, ψάχνοντας τι θα μπορούσε να είναι μια ιστορία για ένα αγόρι κι ένα κορίτσι, η πρώτη σκέψη ήταν να κάνω ένα love story. Ένα καθαρό, ατόφιο, κλασικό love story. Και τι είναι αυτό που κάνει ένα love story διαχρονικό και αποτυπώνεται στη συνείδησή μας; Η τραγικότητα.  Ο Ορφέας και η Ευρυδίκη είναι το πρώτο κατασκευασμένο love story όλων των εποχών. Το μεγάλο στοίχημα από κει και πέρα είναι με τι κείμενο το κάνουμε. Έψαξα, διάβασα πολλά και διαφορετικά κείμενα, αλλά δεν βρήκα κάτι ακριβώς όπως το ήθελα.

 

Πώς το ήθελες;

Ήθελα ένα κείμενο που να δείχνει πολύ ατόφιο το μύθο. Να μην είναι πειραγμένο, να μην είναι κάτι μπερδεμένο, σύνθετο. Αυτό που ήθελα είναι να πούμε την ιστορία από δύο βασικές οπτικές: Η μία, το τεράστιο, απαρηγόρητο love story και η άλλη, η καταραμένη στιγμή, δηλαδή πώς σε ένα δευτερόλεπτο μπορεί να αλλάξει όλη σου η ζωή. Άρα λοιπόν, επειδή δεν βρήκαμε ακριβώς που ψάχναμε, είπαμε θα το φτιάξουμε εμείς. Κι αρχίσαμε να δημιουργούμε το δικό μας storyboard, δημιουργώντας ταυτόχρονα μια παλέτα από τα κείμενα που μας άρεσαν, παίρνοντας επιρροές. Το τελικό κείμενο λοιπόν περιλαμβάνει μπόλικο αυτοσχεδιασμό αλλά και κείμενα από Όμηρο, Πλάτωνα, Σολωμό, Μοντεβέρντι, στίχους του Nick Cave και άλλα. Όλο αυτό βέβαια έχει ομογενοποιηθεί.

 

Ποιο είναι το ζητούμενο στην παράστασή σας; Τι θέλετε να αναδείξετε μέσα από την ιστορία;

 Πήραμε κάποιες εκδοχές του μύθου που μας άρεσαν. Στις εκδοχές λοιπόν που επιλέξαμε, ο Ορφέας καταλήγει με την αγαπημένη του στα άστρα. Δεν μπορούν να αγγίξουν ο ένας τον άλλον, δεν μπορούν να ξαναείναι μαζί, αλλά μπορούν να κοιτάζονται αιώνια. Αυτό που τους στέρησαν οι θεοί, το να μπορούν να κοιταχτούν, ξαφνικά ήταν το μεγάλο δώρο που ήρθε μετά, για πάντα να μπορούν να στέκονται απέναντι και να κοιτάζουν ο ένας τον άλλο. Δεν κατάφεραν να ζησουν μαζί στη γη, αλλά θα βρίσκονται μαζί στα άστρα. Επιλέξαμε την ελπίδα, όχι την τραγικότητα του ανεκπλήρωτου έρωτα.

 

Τι είναι αυτό που μας κάνει να επιζητάμε να διαβάζουμε και να βλέπουμε ιστορίες για τον έρωτα;

Κατ’ αρχάς είναι διαχρονικός, δεν αλλάζει η υφή του, η γεύση του. Είτε τον ζούμε στο Μεσαίωνα, είτε στη Γαλλική Επανάσταση, είτε στην Ευρώπη της κρίσης, οι πεταλούδες στο στομάχι είναι ίδιες. Δεν σταματάει ποτέ να υπάρχει και ευτυχώς.

 

Τι είναι πιο δυνατό συνάισθημα, η αγάπη ή ο έρωτας;

Πιο δυνατός είναι ο έρωτας. Η αγάπη είνα πιο διαχρονική. Η αγάπη επιβιώνει και είναι το επόμενο βήμα.

 

Για σένα τι είναι σημαντικότερο;

Εγώ τα βλέπω σαν δύο ενδιαφέρουσες πίστες. Νομίζω ότι για να εδραιωθεί η αγάπη, πρέπει να περάσει από την πίστα του έρωτα. Υπάρχουν και οι περιπτώσεις όπου δύο άνθρωποι που ήταν χρόνια φίλοι αποφάσισαν να γίνουν ζευγάρι και είναι καλά μαζί, αλλά δεν ξέρω... νομίζω χρειάζεται να υπάρχει και η πίστα του έρωτα, όπου τα πράγματα κάνουν λίγο «τζιζ», υπάρχει αγωνία, ενθουσιασμός, έχει μια μαγεία όλο αυτό.

 

Υπάρχουν συγκεκριμένες θεματικές με τις οποίες σου αρέσει να καταπιάνεσαι;

Δεν είναι κάτι συνειδητό αλλά παρατηρώ ότι τα τελευταία χρόνια η αυτοπραγμάτωση και η φθορά είναι θεματικές. Και το «Μπιλ και Λου» είχε κατά πολύ να κάνει με αυτό, και ο «Μικρός Πρίγκηπας» βέβαια αλλά και τώρα με το «Ορφέας και Ευρυδίκη». Δεν ξέρω αν αυτά τα τρία έργα δημιουργούν μια άτυπη τριλογία (χαχα) και μετά θα περάσω σε άλλες θεματικές αλλά προς το παρόν αυτό συνειδητοποιώ.

 

Μίλησέ μου λίγο για τις θεματικές αυτές της αυτοπραγμάτωσης και της φθοράς

Έρχεται η στιγμή που πρέπει να συμφιλιωθούμε με το χρόνο και πώς αυτός κυλά. Τι φέρνει, πώς και πόσο τον εκτιμούμε ή και πόσο αντιστεκόμαστε στο χρόνο που περνάει. Κάτι πολύ βασικό  για μένα που χωράει σε αυτές τις θεματικές είναι οι πύλες, οι σταθμοί, αυτό το ζήτημα με απασχολεί πολύ. Δηλαδή κατά κάποιον τρόπο τα σταυροδρόμια, τα κομβικά σημεία, εκεί που φτάνεις και πρέπει να πάρεις μια απόφαση, να αντιμετωπίσεις κάτι.

 

Υπάρχει κάποιος θεατρικός συγγραφέας που σου αρέσει και καταπιάνεται με το θέμα του χρόνου;

Μου αρέσει πολύ ο Μπέκετ, ο οποίος καταπιάνεται με τη ματαιότητα, με το χρόνο, με τη μοίρα. Απλώς για μένα η μοίρα έχει και μια διάσταση φωτός. Δηλαδή νομίζω ότι αυτή είναι η επίγευση που θέλω να αφήνουν οι παράστάσεις μου, να υπάρχει μια χαραμάδα φωτός.

 

Εσύ πιστεύεις στη μοίρα;

Όχι δεν πιστεύω ότι είναι όλα προδιαγεγραμμένα αλλά πιστεύω επίσης ότι δεν μπορούμε να προγραμματίσουμε πράγματα, ότι η ζωή μας δεν καθορίζεται από εμάς. Δεν μπορεί κάποιος άνθρωπος να προγραμματίσει τη ζωή του γιατί δεν μπορείς να ελέγξεις την τύχη. Και αν κάτι υπάρχει, ανώτερο απο μας σίγουρα γελάει όταν εμείς κάνουμε σχέδια. Τεράστιο θέμα είναι το timing, o συγχρονισμός.

 

Ο συγχρονισμός παίζει ρόλο στον Ορφέα και την Ευρυδίκη;

Βρέθηκε η Ευρυδίκη σε έναν αγρό πάνω σε ένα φίδι που τη δάγκωσε. Αν δεν τη δάγκωνε, δεν θα υπήρχε η εξέλιξη που ξέρουμε. Και μετά αφού καταφέρνει ο Ορφέας να φτάσει στον κάτω κόσμο και να τους πείσει όλους να τον αφήσουν να την πάρει μαζί του, εκείνο το κλάσμα του δευτερολέπτου πριν φτάσουν στην έξοδο, γυρίζει και την κοιτάει, και όλα τελειώνουν.

 

Γιατί γυρνάει να τη δει;

Κανείς δεν ξέρει. Από αγωνία, από άγχος, από κούραση, από ανυπομονησία ίσως. Εμείς στην παράστασή μας επιλέγουμε την κούραση. Έχει περάσει τόσα για να την ξαναδεί, έχει αποκάμει πια. Είναι τραγικό αυτό που συμβαίνει.

 

Αυτό θα μπορούσαμε να πούμε πως συμβαίνει και στην πραγματική ζωή

Ναι βέβαια. Μα ο έρωτας αυτών των δύο ανθρώπων είναι πολύ αληθινός, πολύ πραγματικός. Είναι υπερβατικό και φαντασιακό το περιβάλλον, το περίβλημα, όχι ο ίδιος ο έρωτας. Είναι ένας μύθος που μας αφορά. Πολλοί δραματουργοί  έχουν επιλέξει να τον φέρουν στο σήμερα: ταινίες, τραγούδια, μιούζικαλ.

 

Υπάρχει αγωνία πριν την πρεμιέρα;

Δεν παθαίνω πανικό, αλλά αγωνία έχω. Επειδή όμως ηγούμαι μιας ομάδας και θεωρώ πολύ σημαντικό να εκπέμπεις μια σιγουριά, την όποια αγωνία την περνάω μόνος μου. Έχω αγωνία αν θα βγει ωραίο το αποτέλεσμα, αν θα αρέσει, αν αφορά. Μια αγωνία του τι θα εισπράξουμε από τον κόσμο. Επιμένω πολύ σε αυτό.

 

Γιατί επιμένεις;

Προφανώς και η γνώμη του ειδικού παίζει ρόλο, αλλά τη μεγάλη αναγνώριση, τη λαμβάνουμε από τον άνθρωπο που θα βγει από την παράσταση και θα σου σφίξει το χέρι γιατί κάποια χορδή άγγιξε το έργο που είδε.

 

Πιστεύεις ότι έχας άνρωπος που πάει να δει μια παράσταση πρέπει να έχει διαβάσει για το έργο, ή το ίδιο το έργο, ώστε να μπορέσει να καταλάβει καλύτερα τι είναι αυτό που βλέπει;

Κατ’ αρχάς ο καθένας θα πρέπει να είναι ελεύθερος να κάνει ότι θέλει. Προσωπικά θα ήθελα ένας θεατής να μην χρειάζεται να έχει διαβάσει κάτι, για να τον «ακουμπήσει» η παράσταση. Όσο πιο αυθόρμητος έρθει τόσο το καλύτερο. Γιατί τα δημοσιεύματα και οτιδήποτε έχει διαβάσει, με κάποιο τρόπο θα τον έχουν επηρεάσει, προϊδεάσει ή κατευθύνει. Αν κάποιος διαβάσει το κείμενο λίγο πριν πάει να δει την παράσταση, σχεδόν σίγουρα θα έχει καταστρέψει τη θεατρική εμπειρία γιτί θα έχει δημιουργήσει τις δικές του εικόνες και προσδοκίες για το έργο. Αυτό που μπορεί να βοηθήσει χωρίς να καταστρέψει ή να καταδικάσει την εμπειρία, είναι ο θεατής να ξεφυλλίσει το πρόγραμμα της παράσταση λίγο πριν ξεκινήσει. Αν το πρόγραμμα είναι καλοφτιαγμένο, σίγουρα θα απαν΄τησει σε όλα τα ερωτήματα και θα λύσει απορίεςπου μπορεί να προκύψουν κατά τη διάρκεια της θέασης.

Photos by Yannis Zahos

Ορφέας & Ευρυδίκη στο Θέατρο Νέου Κόσμου κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:15