Λίγες ημέρες αφότου είδα την νέα θεατρική δουλειά της ομάδας Πυρ σε σκηνοθεσία Ιώς Βουλγαράκη "Μάκιναλ", συνάντησα την ίδια και μιλήσαμε για την ιδιαίτερη ηρωίδα του έργου την Έλεν, το πόσο οικεία ένιωσε η ίδια η Ιώ μαζί της διαβάζοντας το έργο, το φεμινιστικό περίβλημα του έργου που εμπεριέχει όμως στον πυρήνα του κάτι βαθύτερο όπως είναι το άνοιγμα προς όλες τις ευάλωτες ομάδες και τέλος το πόσο βαθιά ριζωμένη είναι μέσα μας η πατριαρχία ακόμα και σήμερα.

Τι ήταν αυτό που σου κέντρισε την προσοχή και σε έκανε να ασχοληθείς με το συγκεκριμένο έργο;

Το Μάκιναλ ήταν μέσα σ' ένα αρχείο από πολλά έργα που μου έφερε ο Αργύρης ο Ξάφης να διαβάσω στη φάση που αναζητούσαμε το επόμενο υλικό μας με την ομάδα. Διαβάζοντας το κείμενο αισθάνθηκα απρόσμενα οικεία με την κεντρική ηρωίδα του έργου. Νομίζω τελικά ότι ήταν μια συνάντηση που ήρθε την κατάλληλη στιγμή, γιατί εκείνη την περίοδο, χωρίς να το συνειδητοποιώ, αισθανόμουν αόρατη και συνωστισμένη από άλλους ανθρώπους και ξένες φωνές. Αισθανόμουν ότι ζω μια ζωή όπου επιτρέπεται τέτοιου είδους βία σαν αυτή που υφίσταται το Κορίτσι του έργου, παρότι δεν υπήρχε καμία προφανής παραλληλία ανάμεσα στη ζωή μου και τη ζωή της.

Η Έλεν Τζόουνς μοιάζει να είναι το πρόσωπο που αποζητά την ελευθερία της απ' τον μηχανισμό της Πόλης;

Το ενδιαφέρον με αυτή τη γυναίκα, το οποίο νομίζω ότι είναι και η ιδιαιτερότητα αλλά και η δυσκολία στην αντιμετώπισή της την υποκριτική, είναι ότι είναι ένας συνηθισμένος άνθρωπος, ένας άνθρωπος όπως όλοι μας, που όμως το ένστικτο του και η φύση του δεν έχουν απονεκρωθεί και η ενσυναίσθηση – η δυνατότητα της να αισθανθεί και να συναισθανθεί – υπάρχει ακόμα μέσα της, δεν έχει ατροφήσει. Αυτό είναι που τη φέρνει αντιμέτωπη με τη «μηχανή», χωρίς ωστόσο εκείνη να το επιλέγει ακριβώς. Δεν επιζητά την σύγκρουση, ίσα-ίσα στις περισσότερες σκηνές του έργου προσπαθεί μάλιστα να βρει έναν τρόπο να λειτουργήσει μέσα στα πράγματα ως έχουν γιατί έχει πεισθεί από τους άλλους ότι αυτή έχει κάποιο πρόβλημα, ότι αυτή είναι το πρόβλημα.

Υπάρχει μία διαφορετική προσέγγιση της γυναικείας ζωής ανάμεσα στην μητέρα και την κόρη;

Σ' αυτό το διάλογο ανάμεσα στη μητέρα και την κόρη η γυναικεία ζωή φαίνεται να ορίζεται ως μια ζωή που έχει στόχο την επιβίωση και μόνο. Και προκειμένου να επιβιώσει κανείς πρέπει να κάνει ό,τι είναι απαραίτητο. Στην συγκεκριμένη περίπτωση να παντρευτεί τον λάθος άνθρωπο. Νομίζω ότι η επιβίωσή είναι αυτό που ορίζει το γυναικείο πεπρωμένο, μαζί με όλο το κοινωνικό πακέτο προσδοκιών βεβαίως, το οποίο και σήμερα δεν απέχει πολύ από αυτό που βλέπουμε στο έργο.

Είναι ένα έργο για την καταπίεση που υφίσταται η γυναίκα ανεξαρτήτου εποχής;

Αυτή η θεματική σίγουρα υπάρχει στο έργο. Αλλά η προσωπική μου άποψη είναι ότι το έργο ξεπερνά την ίδια του τη θεματική και την ίδια του την αισθητική. Δηλαδή ενώ έχει μία φεμινιστική αφήγηση, θεωρώ ότι ανοίγει το θέμα προς τον ευάλωτο, τη μειονότητα, τον αδύναμο συνολικά, που είναι η Γυναίκα ανά τους αιώνες αλλά όχι μόνο η Γυναίκα. Αυτό ήταν επίσης κάτι που με αγκίστρωσε όταν πρωτοδιάβασα το έργο.

Έχει αλλάξει κάτι στην αντιμετώπιση της γυναίκας, αν εξαιρέσουμε ότι πλέον μιλάνε χωρίς φόβο;

Δεν πιστεύω ότι έχει αλλάξει κάτι ούτε πιστεύω ότι μιλάμε χωρίς φόβο. Θεωρώ ότι στην καθημερινότητά μας είναι τόσο καλά χωνεμένοι οι αιώνες της πατριαρχίας και η αντίληψη της ακόμα και από τις ίδιες τις γυναίκες τόσο βαθιά αφομοιωμένη που δεν έχει αλλάξει κάτι. Γίνονται αγώνες φυσικά, ορισμένα πράγματα κατακτιούνται σε επίπεδο κυρίως ορατότητας, ακούγονται οι φωνές κάποιων γυναικών αλλά μέχρι εκεί. Μου φαίνεται ότι αυτοί οι αγώνες κάνουν κύκλους, αν το δούμε συνολικά μέσα στο χρόνο. Θεωρώ δε ότι είμαστε σε μια βαθιά συντηρητική εποχή και γι' αυτό ακριβώς το φεμινιστικό κίνημα τονώνεται ξανά και αναζωπυρώνονται οι αγώνες κι οι διεκδικήσεις, ακριβώς γιατί φτάσαμε σε βαθύ ζόφο.

Η Έλεν στην πορεία του έργου είναι ένα πλάσμα που συντρίβεται απ' τον μηχανισμό που τόλμησε να αμφισβητήσει;

Σίγουρα είναι. Το ενδιαφέρον είναι ότι η Έλεν σε αυτή την πορεία του έργου φτάνει να κάνει μία πράξη την οποία εγώ ασφαλώς δεν δικαιώνω αλλά κατανοώ με την ψυχή μου το πώς φτάνει εκεί. Μοιάζει σαν η ίδια η «μηχανή» να την οδηγεί σε κάτι τερατώδες ώστε μετά να μπορέσει να την καταστρέψει επειδή τόλμησε να το κάνει αυτό. Γεννάει κάτι η «μηχανή» για να το σκοτώσει δηλαδή. Αυτό δεν είναι η τραγωδία μόνο της Έλεν λοιπόν αλλά και της ίδιας της «μηχανής».

Τι είναι αυτό που ωθεί έναν άνθρωπο στο να φτάσει στον φόνο;

Νομίζω ότι σε μια τέτοια περίπτωση φτάνει ο άνθρωπος όταν βρίσκεται σε απόλυτο αδιέξοδο και νιώθει τη φύση του να καταπατάται σε ακραίο βαθμό. Ο φόνος μοιάζει να είναι ένας στρεβλός τρόπος διεκδίκησης της ελευθερίας και άρα του εαυτού του. Δηλαδή προσπαθεί να διεκδικήσει τον εαυτό του και να βρει την ελευθερία περνώντας αυτό το κατώφλι. Είναι αυτό που αναρωτιέται η ίδια η Έλεν στην τελευταία σκηνή του έργου: «πώς γίνεται κάνοντας αυτή τη πράξη εγώ να ένιωσα ελεύθερη»;

Υπάρχει κάποια σκηνή στο έργο που κρατάς για εσένα;

Αυτή είναι δύσκολη ερώτηση γιατί κάθε σκηνή του έργου έχει το κλειδί της και είναι μ' έναν ειδικό τρόπο γραμμένη. Η Τρέντγουελ πιάνει το θέμα σε κάθε σκηνή από αλλού και το διαχειρίζεται, ακόμα και σε επίπεδο φόρμας, με διαφορετικούς τρόπους. Περνούσα διάφορες φάσεις που άλλαζα συνέχεια την αγαπημένη μου σκηνή. Μία σκηνή που άλλαξε ριζικά στην πρόβα πάντως και δεν θα γινόταν όπως πριν δύο χρόνια είναι η σκηνή του μαιευτηρίου. Παρότι δεν συνδέεται η δική μου εμπειρία ευθέως με αυτή, σίγουρα όμως φέρει το γεγονός ότι έγινα μητέρα. Αυτό σε φέρνει σε μια ακραία συνθήκη, ο τρόπος που προσλαμβάνεις τον κόσμο και ό,τι συμβαίνει, δεν είναι καθόλου όπως φαίνεται βλέποντας το από έξω. Υπάρχει μια άβυσσος στην σκηνή του μαιευτηρίου στο έργο που πιστεύω πως πολλές γυναίκες θα αναγνωρίσουν και είναι θέμα ταμπού στον κόσμο μας.