Συνέντευξη
Φοίβος Ριμένας: Με το Γιωργή (Τσουρή) μοιραζόμαστε έναν κοινό τρόπο για να αφηγούμαστε ιστορίες.
Ο Φοίβος Ριμένας μίλησε στο unstage για το ρόλο του στην παράσταση "Τριαντάφυλλο στο στήθος", για τη συνεργασία του με τον Γιώργο Τσουρή και για το νέο ξεκίνημα του Πτι Παλαί.
Στην παράσταση ερμηνεύεις τον Πατέρα ντε Λέο. Μίλησέ μας για τον ρόλο σου και τη σημασία του στο έργο.
Όλα τα πρόσωπα του έργου εξυπηρετούν μια βασική λειτουργία, να φωτίσουν και να αναδείξουν τις αντιφάσεις, τις συγκρούσεις και τη συναισθηματική διαδρομή του κεντρικού χαρακτήρα, της Σεραφίνας. Η Σεραφίνα, αν και στερεοτυπικά ηθική και ευγενής είναι συγχρόνως αμετροεπής και παθιασμένη και έρχεται σε ρήξη με τις παγιωμένες και ομαδικές αξίες της τοπικής κοινωνίας. Η πίστη της, που έτσι κι αλλιώς είναι περίπλοκη, λόγω των πολλών δεισιδαιμονιών της, δοκιμάζεται και έτσι δοκιμάζεται και η σχέση της με την εκκλησία.
Ο πατήρ ντε Λέο είναι ο ιερέας της τοπικής κοινότητας των Ιταλών μεταναστών, σε αυτή την επαρχία του αμερικάνικου νότου όπου διαδραματίζεται το έργο. Είναι η προσωποποίηση ενός αντιπάλου στη σύγκρουση της Σεραφίνας με τον καθολικισμό. Ο Πατήρ ντε Λέο είναι ένας χαρακτήρας που ορίζεται από τη δουλειά του, από τη θέση του ως εκπροσώπου της τοπικής καθολικής Εκκλησίας. Με διάθεση να βοηθήσει και να καθοδηγήσει αλλά και με ελάχιστη ανοχή στην ασέβεια της Σεραφίνας. Έχοντας ο ίδιος επιλέξει έναν τρόπο ζωής σύμφωνο με τις επιταγές της πίστης του και κόντρα στην ανθρώπινη αδυναμία και το πάθος, του είναι αδύνατο να κατανοήσει τις εμμονές της Σεραφίνας. Η ειδωλολατρική λατρεία για τον νεκρό της σύζυγο, η αποτέφρωση, η απλοϊκή της διαπραγμάτευση με το θεό για ζητήματα πρακτικά, η παραβίαση της εξομολόγησης είναι στοιχεία που τον απομακρύνουν όλο και περισσότερο από οποιαδήποτε προσπάθεια να αποδεχτεί και να στηρίξει τη Σεραφίνα. Η παρουσία του φωτίζει, αρχικά, ακριβώς τη σύγχυση στους τρόπους και τις αρχές της πίστης της Σεραφίνας, που ακροβατούν ανάμεσα στο ιερό και το βέβηλο και τελικά την αποδόμηση και απόρριψη από τη Σεραφίνα της καθολικής πίστης, όπως θέλουν να της την επιβάλλουν. Και κατ’ επέκταση τη σύγκρουση και την απόρριψη οποιασδήποτε μορφής εξουσίας, που θέλει να ορίσει και να περιορίσει την προσωπική της επιλογή.
Το "Τριαντάφυλλο στο Στήθος" ανεβαίνει λιγότερο συχνά από τα υπόλοιπα έργα του Τένεσσι Ουίλλιαμς. Τι είναι αυτό που κάνει το έργο ξεχωριστό; Για τι μας μιλάει;
Στο "Τριαντάφυλλο στο Στήθος" ο Ουίλιαμς βασίζεται στην προσωπική του εμπειρία, για να μας φέρει σε επαφή με τους τρόπους και τις συνήθειες των Ιταλών μεταναστών στην Αμερική, στα τέλη της δεκαετίας του 40. Όσο κι αν έχει παραποιήσει κάπως την πραγματικότητα, εμπλουτίζοντας την με πιο ακραία στοιχεία, φαίνεται πως επηρεάστηκε από την ανθρωπιά και την αγάπη για τη ζωή που εξέφρασε ο ιταλικός λαός. Έτσι, για πρώτη φορά επιτρέπει στο πάθος να λυτρώσει παρά να καταστρέψει. Σε αυτό το «ερωτικό του έργο για τον κόσμο», το θέμα της γυναίκας που αυταπατάται έναντι του άντρα, ενώ οδηγεί σε σύγκρουση με πάρα πολλούς τρόπους, δεν οδηγεί τελικά στην καταστροφή. Αντίθετα προβάλλει μια πιο ρεαλιστική άποψη για την αγάπη και τον έρωτα και φωτίζει τη δυνατότητα μιας πιο γνήσιας ένωσης, χάρη στην αφύπνιση της Σεραφίνας. Η αφύπνιση, όμως, αυτή δεν προέρχεται μόνο από την αποδοχή της αλήθειας για τον άντρα της και τον ερχομό ενός πιθανού νέου έρωτα. Κυρίως προέρχεται από την ανακάλυψη της προσωπικής της δύναμης και αυτονομίας. Αντιλαμβάνεται πως μπορεί να είναι ελεύθερη. Ελεύθερη να επιλέξει ανεξάρτητη από την επιρροή κάποιου κυρίαρχου αντρικού συμβόλου. Ελεύθερη να είναι και μόνη.
Ο ίδιος ο Τένεσσι Ουίλλιαμς έλεγε πως το "Τριαντάφυλλο στο Στήθος" είναι η μόνη κωμωδία που έχει γράψει. Πόσο παρόν είναι το κωμικό στοιχείο στην παράσταση;
Η παράσταση ακολουθεί και ενισχύει τις παγίδες που δημιουργεί ο ίδιος ο συγγραφέας, γεμάτες συναίσθημα και χιούμορ. Το ίδιο το έργο ακολουθεί δρόμους που οδηγούν πολύ συχνά στο κωμικό. Η δομή του είναι αρκετά χαλαρή, είναι γεμάτο λεπτομέρειες φορτωμένες με συμβολική σημασία, από το τατουάζ τριαντάφυλλο μέχρι τις επιλογές των ονομάτων, οι σχεδόν φαρσικές στιγμές διαδέχονται συχνά η μία την άλλη, κι ακόμα οι υπερβολές στη συμπεριφορά της Σεραφίνας και οι συναισθηματικές της μεταπτώσεις, το παιχνίδι με το σωστό και το λάθος, το ιερό και το ασεβές. Όλα αυτά δημιουργούν ένα συγκεκριμένο κωμικό πλαίσιο, το οποίο είτε λειτουργεί ως εκτόνωση στις πιο σκοτεινές συναισθηματικές στιγμές είτε ενισχύει, μέσα απ’ την υπερβολή του κωμικού, την πορεία προς το οδυνηρό. Ο ίδιος ο ερχομός ενός νέου άντρα στη ζωή της Σεραφίνας, στην παράστασή μας, καθορίζει τη ζωή της μέσα από τη λυτρωτική δύναμη του κωμικού στοιχείου. Το χιούμορ γίνεται ισχυρός καταλύτης και αφετηρία στις πιο γενναίες εσωτερικές μετακινήσεις της Σεραφίνας.
Συνεργάζεστε χρόνια με τον Γιωργή Τσουρή. Τι είναι αυτό που σας συνδέει δημιουργικά;
Είναι δύσκολο να εξηγήσεις ακριβώς γιατί συνδέεσαι με κάποιους ανθρώπους. Είναι κάτι που το νιώθεις και αφήνεσαι σ’ αυτό χωρίς να το καταλαβαίνεις. Ξεκίνησε πριν κάποια χρόνια με το «Χαρτοπόλεμο» και από τότε προκύπτει ξανά και ξανά σα φυσική συνέχεια. Με το Γιωργή μοιραζόμαστε έναν κοινό τρόπο για να αφηγούμαστε ιστορίες. Πολύ συχνά νιώθω πως είμαστε σαν παιδιά που τους αρέσει να παίζουν με τα ίδια παιχνίδια ή που επιλέγουν τα ίδια υλικά για να κάνουν τις κατασκευές τους. Περνάμε ατελείωτες ώρες συζητώντας, αναλύοντας, ψάχνοντας. Έχουμε ο καθένας τους δικούς του κόσμους, που είναι αρκετά διαφορετικοί, αλλά με ένα περίεργο τρόπο σε αρμονική επικοινωνία. Συμφωνούμε, διαφωνούμε και αλληλοσυμπληρωνόμαστε. Και συμβαίνει σα να είναι εύκολο και δεδομένο.
Πώς αισθάνεσαι που θα παίζεις στην πρώτη παράσταση που θα ανέβει στο Πτι Παλαί;
Το Πτι Παλαί ήταν ένας από τους πιο παλιούς και εμβληματικούς κινηματογράφους του Παγκρατίου και βέβαια της Αθήνας. Δε νομίζω πως μπορεί κανείς να αμφισβητήσει το πόσο λυπηρό είναι να κλείνει μια κινηματογραφική αίθουσα με τέτοια ιστορία. Έχω περάσει ατελείωτες ώρες μέσα σε αίθουσες σαν αυτή, έχω μεγαλώσει βλέποντας ταινίες, θαυμάζοντας, κάνοντας όνειρα. Έχουν κάτι μαγικό οι χώροι αυτοί. Φέρουν την ενέργεια χιλιάδων θεατών, κρατάνε για πάντα τις ανάσες τους, τη συγκίνησή τους. Το νιώθεις αυτό μπαίνοντας στο Πτι Παλαί σήμερα, καταλαβαίνεις ότι μπαίνεις σε ένα χώρο, που ενώ φαίνεται ολοκαίνουριος και απόλυτα σύγχρονος , έχει ήδη ζωή, έχει παρελθόν. Και είναι πολύ συγκινητικό που έχουμε αυτή την ευκαιρία να του ξαναδώσουμε ζωή, με ένα νέο τρόπο, θεατρικό. Και πολύ αισιόδοξο και σημαντικό που διατηρείται ο χαρακτήρας του χώρου. Και είναι αυτό ακριβώς που θέλουμε κι εμείς, να συνεχίσει να είναι κομμάτι της κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής της πόλης. Ελπίζουμε να κάνουμε μια καλή αρχή.
Φωτογραφία: Γιώργος Καπλανίδης