Συνέντευξη

Ο Ιορδάνης Καλέσης και ο Μάρκος Γέττος μιλούν στο unstage για τα παιδιά του Ήλιου.

17 Ιανουαρίου 2023  |  από Πέπη Καλλίλα
Ο Ιορδάνης Καλέσης και ο Μάρκος Γέττος μιλούν στο unstage για τα παιδιά του Ήλιου.

Αυτό το έργο είναι πάντα σύγχρονο, ενώ γράφτηκε στις αρχές του 20ου αιώνα. Τι το κάνει τόσο διαχρονικό;

Ι. Καλέσης: Τα θέματα που πραγματεύεται. Για παράδειγμα: Η γνώση κάνει τους ανθρώπους πιο ευτυχισμένους; Η τεχνολογική πρόοδος και τα επιτεύγματα της επιστήμης διαχέονται δίκαια στην κοινωνία; Τι συμβαίνει με τους αδύναμους συμπολίτες μας; Ποια είναι τελικά η ευθύνη των διανοουμένων για την ηθική κρίση της εποχής μας;

Μ. Γέττος: Τα παιδιά του ήλιου γράφτηκαν το 1905 από τον Μαξίμ Γκόρκι για να μας θυμίζει πως όσοι αιώνες και να περάσουν, ο άνθρωπος θα παραμένει το ίδιο ταπεινός ως προς την συντηρητικοποίηση του κατά την ταπεινή μου γνώμη. Βέβαια άλλες οι καταστάσεις τότε ως προς τις πολιτικές, κοινωνικές, έμφυλες διαστάσεις και άλλες τώρα;! Tελικά δεν είναι και τόσο διαφορετικές. Τα παραδείγματα κοινά όπου κι αν διατρέξεις. Όπου κι αν βλεφαρίσεις. -Για να μην φανώ υπερφίαλος- δεν υποστηρίζω πως ο φίλος μας ο Μαξίμ ήταν κοινωνικά παραδομένος ούτε κι εγώ. Με όπλο στην φαρέτρα του την θεατρική και συγγραφική του ειρωνία, χτυπά (άθελα του;) το καμπανάκι της ανθρωπιάς.

 

Πείτε μου λίγα λόγια για τον χαρακτήρα που υποδύεστε;

Ι. Καλέσης: Πρόκειται για τον δυστυχή Μπόρις Νικολάγιεβιτς, ο οποίος διαρκώς λαμβάνει απόρριψη από τη Λίζα Προτασόφ, σε όλες του τις απόπειρες ερωτικής προσέγγισης. Προσπαθεί μάταια να την πείσει να απομακρυνθεί από το τοξικό περιβάλλον της οικογένειας. Θα τα καταφέρει; Η απάντηση δίνεται κάθε Κυριακή στο θέατρο Αλκμήνη.

Μ. Γέττος: Υποδύομαι τον καλλιτέχνη Ντιμίτρι Σεργκέγιεβιτς Βαγκίν. Όντας αριστοκράτης και χωρίς απολύτως καμία οικονομική δυσχέρεια, εξφενδωνίζω παντού γύρω μου τα συναισθηματικά μου πάθη. Ορισμένες φορές με μαεστρία κι άλλες στο απόλυτο χάος. Βασικός μου στόχος η Γιελένα Νικολάγιεβνα σύζυγος του ιδιοκτήτη, επιστήμονα και παλιού μου συμφοιτητή Πάβελ. Η ανάγκη μου να ανήκω κι εγώ σε έναν κύκλο είτε ως το κέντρο του είτε ΩΣ ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΟΥ, προσπαθώ να αποπροσανατολίσω τα δυο μάτια του εξαίσιου πλάσματος που είμαι ερωτευμένος. Δεν φοβάμαι να συγκρουστώ με όποιον σταθεί εμπόδιο στα πιστεύω μου. Αμπελοφιλοσοφίες και τρανά ιδεώδη για έναν κόσμο που στην βάση του δεν έχει δεχθεί την πραγματική αγάπη. Κάπου εκεί βρίσκομαι και ψάχνω να βρω τον λόγο ύπαρξης μου.

 

"Στο σύμπαν του Γκόρκυ η πραγματική πρόοδος είναι να νοιάζεσαι για τον Άλλον". Πιστεύετε ότι αυτό είναι κάτι που συμβαίνει στις μέρες μας; Έχουμε προοδεύσει έστω σε κάποια επίπεδα;

Ι. Καλέσης: Σε κάποια επίπεδα σίγουρα έχουμε προοδεύσει αναμφισβήτητα. Πολλές ασθένειες δεν είναι πια θανατηφόρες. Το προσδόκιμο ζωής αυξάνεται σταθερά. Οι ανέσεις μας πληθαίνουν. Οι εξελίξεις στον τομέα της τεχνολογίας είναι ραγδαίες. Τι γίνεται όμως βασικά με την εσωτερική μας εξέλιξη; Τι συμβαίνει με την ηθική μας ανάπτυξη; Ποια είναι τα πρότυπα επιτυχίας και ευτυχίας που προβάλλονται;

Μ. Γέττος: Το θέμα για μένα είναι με ποιον τρόπο θα ανακαλύψουμε την ενσυναίσθηση. Την ψυχολογική αυτή λέξη την θέτω πρώτη και πάνω από όλες. Πως θα μιλήσουμε και θα επικοινωνήσουμε για πολιτικά, κοινωνικά και ταυτότητες αν δεν κοιτάξουμε καλύτερα μέσα μας και δεν αναλογιστούμε την υποχρέωση να κοιτάξουμε βαθύτερα και στους άλλους; Πως θα φτάσουμε σε σημείο να έχουμε άποψη και να δρούμε πολιτικά όταν εν έτη 2023 οι πεζόδρομοι έχουνε γεμίσει αυτοκίνητα. Πως θα κάνουμε πολιτική ως πολίτες (γιατί η ζωή μας από μόνη της είναι πολιτική πράξη) αν δεν κοιταχτούμε γυμνοί εμείς οι ίδιοι στον καθρέφτη; Αυτά δεν τα θέτει κάποιος που τα έχει λύσει, αλλά τουλάχιστον κάποιος που αναρωτιέται…

 

Μπορεί η τέχνη να λειτουργήσει επαναστατικά;

Ι. Καλέσης: Ναι μπορεί. Αν τεθεί στη διάθεση των δυνάμεων εκείνων που επιδιώκουν την απελευθέρωση της πνευματικής δημιουργίας από τις επιδιώξεις της αγοράς και των συμφερόντων οποιασδήποτε ομάδας ανθρώπων. Είτε πρόκειται για ομάδα επιχειρηματιών, είτε για ομάδα εκλεγμένων ή μη εκπροσώπων. «Να ενεργείς και να αισθάνεσαι έτσι, ώστε ποτέ να μη μεταχειρίζεσαι τον άνθρωπο ως μέσον αλλά πάντοτε να τον έχεις σκοπό στις προθέσεις και στις πράξεις σου», είχε γράψει κάποτε ο Γερμανός φιλόσοφος Καντ. Αυτή θα ήταν μια πολύ καλή αρχή για μια τέχνη πραγματικά επαναστατική. Όταν η τέχνη τίθεται στην υπηρεσία οποιουδήποτε άλλου σκοπού, κατά τη γνώμη μου, αυτομάτως παύει να είναι επαναστατική.

Μ. Γέττος: Η τέχνη ΗΤΑΝ, ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΘΑ ΕΙΝΑΙ επαναστατική. Αν δεν είναι επαναστατική δεν είναι τέχνη. Για να μην παρεξηγηθώ. Επανάσταση δεν είναι μόνο τα συνθήματα και τα πλακάτ. Αυτά είναι για τον δρόμο. Για το κίνημα που πάντα θα το στηρίζω κι είμαι παιδί του κινήματος των πλατειών, των αγανακτισμένων, του άρθρου 16, των μεσοπρόθεσμων των μνημονίων κλπ. Όσον αφορά το θέατρο, επανάσταση ορίζω την επανάσταση των συναισθημάτων, των ήχων, των χρωμάτων , των λέξεων.

 

Τι σας αρέσει περισσότερο στο έργο αυτό;

Ι. Καλέσης: Η οπτική του συγγραφέα. Καταφέρνει να διεισδύσει σε ένα πεδίο, θα έλεγα, διαχρονικού κοινωνικού ασυνειδήτου, αποτυπώνοντας τόσο γλαφυρά και σε βάθος, όχι μόνο τις δυνάμεις εκείνες που διεκδικούν μια καλύτερη μοίρα, καθώς ζουν ζωές ουσιαστικά άθλιες, αλλά και εκείνους τους χαρακτήρες ανθρώπων που φέρουν τελικά μεγάλο μερίδιο ευθύνης για τα δεινά της ανθρωπότητας. Η παρέα των επιστημόνων και καλλιτεχνών στα «Παιδιά του Ήλιου» δεν δίνει δεκάρα για τις συνθήκες ζωής των ανθρώπων , ούτε καν στον άμεσο περίγυρό τους κι όμως έχουν - φυσικά τελείως λανθασμένα - τη βεβαιότητα ότι υπηρετούν την πρόοδο και την κοινωνική ευημερία.

Μ. Γέττος: Τα παιδιά του ήλιου σαν έργο εμπεριέχει σε μεγάλο βαθμό όλα τα παραπάνω κι αυτός είναι ένας βασικός λόγος που το βρίσκω ελκυστικό.

 

Τι είναι αυτό που θέλετε να μεταδώσετε στο κοινό μέσα από την παράσταση αυτή;

Ι. Καλέσης: Η ενασχόληση μας με ζητήματα που μπορεί να φαντάζουν σημαντικά και σπουδαία, αν δεν ακολουθείται από τις ανάλογες πράξεις για την ικανοποίηση των πραγματικών μας αναγκών, δεν κάνει τίποτε άλλο παρά να συμβάλλει στη διαιώνιση των προβλημάτων μας. Τέχνη και επιστήμη για ποιόν; Για τις επιχειρήσεις και το κέρδος ή για τον άνθρωπο; Τι επιζητούμε πραγματικά με τις επιλογές μας; Θέλουμε οι άνθρωποι γύρω μας να είναι αληθινά ευτυχισμένοι ή όλες μας οι πράξεις έχουν μοναδικό τους αποδέκτη τον φανταστικό και υπερπολύτιμο εαυτούλη μας;

Μ. Γέττος: Κοιτάξτε. Μια θεατρική παράσταση πόσο μάλλον η δικιά μας που αποτελέιται από 10 ηθοποιούς επί σκηνής και άλλους τόσους από πίσω, φτιάχτηκε μέσα από έναν κοινό κώδικα ο οποίος δημιουργήθηκε την περίοδο των προβών. Για ένα κοινό μήνυμα. Σας καλώ να έρθετε και να προσπαθήσω να μιλήσουμε στο πάρε δώσε κοινού-ηθοποιού επί σκηνής. Αυτός ο τρόπος είναι πιο ειλικρινής από έναν γραπτό ορισμό. Τι λέτε, πάμε μια βόλτα;