Συνέντευξη
Θοδωρής Σκυφτούλης: Η κοινωνία πρέπει να σταματήσει την ανάθεση ευθυνών στο κράτος
Λίγες ημέρες αφού το "Έγκλημα και τιμωρία" σε σκηνοθεσία Βασίλη Μπισμπίκη έχει ξεκινήσει, συνάντησα στα Εξάρχεια τον Θοδωρή Σκυφτούλη για να μου μιλήσει για το πώς είναι ο Ρασκόλνικοφ-Μιχάλης Σχίζας στην Αθήνα του σήμερα..Εκτός από αυτό συζητήσαμε για το τι συνιστά έγκλημα στις μέρες μας και κατά πόσο υπάρχει τιμωρία αυτού,την συντροφικότητα η οποία δυστυχώς εκλείπει στους καιρούς μας, αλλά και την αντίσταση της κοινωνίας απέναντι σε ότι δεν την πρεσβεύει-αντιπροσωπεύει..
Τι γυρεύει ο Ντοστογιέφσκι στην Ομόνοια;
Ο Βασίλης πάντα προσπαθεί να μεταγράψει εμβληματικά έργα ή μη στο σήμερα.Τον ενδιαφέρει πάρα πολύ ο κόσμος αυτός που βρίσκεται σε κατάσταση εξαίρεσης.Οι άνθρωποι που βρίσκονται στην Ομόνοια,οι άνθρωποι που θεωρούμε εμείς ότι είναι παραβατικοί,όλος αυτός ο κόσμος που τον γνωρίζει ο Βασίλης και τον γνωρίζω και εγώ από ένα κομμάτι πολιτικό που θεωρείται σε κατάσταση εξαίρεσης.Οπότε δημιουργείται μία κοινωνία αρκετά κοντά στον Ντοστογιέφσκι του σήμερα.Και ένας κόσμος που στα μάτια του θεατή φανερώνεται ως στρεβλός αλλά δεν ξέρεις ποιός ωθεί τον Ρασκόλνικοφ στον φόνο.Αν ο ίδιος ή η κοινωνία,υπάρχει αυτό το δίπολο.Έτσι ο Ντοστογιέφσκι περιτριγυρίζει μέσα στα στενά,στα σκοτάδια,τους κινδύνους της Ομόνοιας και σε όλη αυτή την μητρόπολη που εγκυμονεί κινδύνους αλλά και μεγάλες αποκαλύψεις.
Πότε ήταν η πρώτη σου επαφή με έργο του συγγραφέα;
Το πρώτο ανάγνωσμα ήταν οι "Δαιμονισμένοι". Ένας κόσμος που με ενδιέφερε λόγω του πολιτικού θέματος που αναφέρει ο Ντοστογιέφσκι και ανοίγει έναν πιο λογοτεχνικό δρόμο και μία διαφορετική ανάγνωση στα πράγματα όσον αφορά το πολιτικό του κομμάτι και πώς ο λόγος του αναπτύσσεται και ξεδιπλώνεται δίνοντας σου την ευκαιρία να τον χρησιμοποιήσεις ως πολιτικό ον.
Τι είναι αυτό που χαρακτηρίζει τον ήρωα;
Ο Ρασκόλνικοφ που υποδύομαι είναι στην Αθήνα του 2023 ο Μιχάλης Σχίζας. Είναι ένας τύπος φύσει αντιεξουσιαστής, όχι θέση δεν είναι αυτό που λέμε πολιτικοποιημένος, παλεύει μ' ένα μηδενιστικό πράγμα και προσεγγίζει στο δικό μας στοιχείο τον μηδενισμό του Νίτσε.. παλεύει να καταλάβει μέσα σ' αυτήν την κοινωνία που ζει τι είναι κανονικό και τι όχι, τι είναι στρεβλό και τι όχι, ποιος ορίζει τα πράγματα και αν το κράτος για παράδειγμα έχει το δικαίωμα να φονεύσει και δεν δικάζεται γι'αυτό, γιατί ο ίδιος ο άνθρωπος αν θεωρούμε ότι κάνει έναν "σωστό" φόνο γιατί να δικάζεται και να μην χειροκροτείται.. έχει αυτή την αντίφαση ο δικός μου χαρακτήρας στο έργο. Από τη στιγμή που υπάρχει κρατική βία και κρατική δολοφονία όπως και τώρα στα Τέμπη όπου δεν θα δικαστεί κανένας,και εμείς στο έργο αναρωτιόμαστε πώς δρα το άτομο σε όλο αυτό το σύστημα.
Πόσο κοντά πιστεύεις ότι είναι ο άνθρωπος ώστε να πάρει τον νόμο-κατάσταση στα χέρια του;
Είναι πολύ μακριά και πολύ δύσκολο.Θεωρώ ότι ζούμε σε μία εποχή αρκετά βιαστική. Γίνονται όλα τόσο βιαστικά και το γρήγορο έχει αντικατασταθεί απ' το βιαστικό. Ζούμε σε τρομακτικά γρήγορους ρυθμούς υπερπαραπληροφόρησης και αναγκαζόμαστε να είμαστε ένα παρατημένο σώμα που τα δεχόμαστε όλα, γιατί όλα μπορείς να τα αποκτήσεις εύκολα και γρήγορα μη αφήνοντας σου όλο αυτό τη δυνατότητα να σκεφτείς, ν'αντιδράσεις και να δημιουργήσεις. Προσωπικά αυτό που έχω καταλήξει είναι το να μπορούμε να έχουμε ρωγμές στη καθημερινότητα μας και να έχω στο νου μου να μην επιστρέφω σ'αυτήν την κανονικότητα που μας έχουν πλασάρει.
Σκοτώνοντας την τοκογλύφο νιώθεις έμμεσα ότι σκοτώνει και ένα "σύμβολο";
Σίγουρα δεν θα μπορούσα να το δω διαφορετικά. Ένα πράγμα που με προβλημάτισε είναι ότι διαπράτεται μία γυναικοκτονία. Συζητώντας το όμως και έτσι όπως έχει δημιουργηθεί η δολοφονία σκηνικά σίγουρα σκοτώνεται ένα σύμβολο.Ένα σύμβολο οικονομικής εξαθλίωσης, ένα σύμβολο που όπως λέει και το κείμενο μέσα "είναι ένα έγκλημα για χάρη 100 καλών πράξεων". Ο Μιχάλης σκέφτεται πόσο άδικη είναι η ζωή, ότι υπάρχουν νέοι άνθρωποι γεμάτοι ορμή που θέλουν να ζήσουν, να δημιουργήσουν, ν' αντισταθούνε,
Ποια είναι η σχέση του με την Σόνια Μαρμελάντοβα;
Η Σόνια είναι η διαφυγή του,η έφοδος στον ουρανό.Ψάχνει μία αγκαλιά σε όλο το έργο και την βρίσκει στο πρόσωπο της Σόνια,και καταλαβαίνει ότι αυτός ο άνθρωπος είναι πραγματικά η σύντροφος της ζωής του. Η συντροφικότητα που εκλείπει πολύ στις μέρες μας να αισθάνεσαι τον άλλο σύντροφο σου.Έχουμε πάει στην εξατομίκευση και επειδή είναι και προσωπικό μου ερώτημα ως Θοδωρή.Το νιώθω ως τεράστια ανάγκη του χαρακτήρα του να βρει μία σύντροφο "να φύγει" Με την έννοια του να ξεκινήσει κάτι καινούργιο,ενδεχομένως όχι μόνο στο ποιά αλλά να βρει ακόμα έναν άνθρωπο να μπορέσει να ζήσουν αυτό που ο ίδιος ονειρεύεται και οραματίζεται για την ζωή του ή με τις σκέψεις. Μία νέα ηθική όπως λέει.Το βρίσκει στην Σόνια.
Τα Τέμπη είναι ένα έγκλημα που διαπράχθηκε χωρίς τιμωρία;
Εδώ μιλάμε για μία κρατική δολοφονία.Εν ψυχρώ.Με την έννοια ότι δεν μας ενδιαφέρει αν γνώριζε ή δεν γνώριζε το κράτος αν λειτουργεί το σύστημα.Και όπως κάποια στιγμή λέω και στο έργο "αυτό είναι πρόβλημα του συστήματος και όχι της θεωρίας μου".Το σύστημα δολοφονεί καθημερινά.Πρόσφυγες τους βουλιάζει στο Αιγαίο και μάλιστα μία μερίδα του κόσμου χαίρεται κιόλας επικροτώντας τους.Τώρα όμως που δεν είναι πρόσφυγες και είναι Έλληνες πολίτες "τα παιδιά μας"υπάρχει μία εξαγρίωση.Πρέπει να πάρουμε την κατάσταση στα χέρια μας και ν'αλλάξουμε την δική μας καθημερινότητα,όχι έτσι όπως μας την πλασάρει το κράτος,αλλά πρέπει εμείς οι ίδιοι να μην πιστέψουμε πια στο κράτος αλλά στις δικές μας δυνάμεις,στις δικές μας προσωπικές ρωγμές,έτσι ώστε να μπορέσουμε να λειτουργήσουμε καλύτερα.Είναι ένας δύσκολος δρόμος διότι ο καπιταλισμός έχει καταφέρει να απομυθοποιήσει όλες τις ιδεολογίες και μας έχει προσφέρει μία ευκολία στο να τα κάνει άλλος για εσένα πια.Υπάρχει μία ανάθεση.Αυτή η ανάθεση δημιουργεί την παραίτηση και όλο αυτό έρχεται να στο υπενθυμίσει ένα δυστύχημα.Οπότε απ'τη στιγμή που δεν ελέγχεις και δεν συγκρούεσαι καθημερινά πάντα θα υπάρχει μία δολοφονία,πάντα θα υπάρχει ένας άσχετος πρωθυπουργός να λέει δεν γνώριζε για τις υποκλοπές,δεν γνώριζε για τα Τέμπη,δεν γνώριζε για το ένα δεν γνώριζε για το άλλο..και λόγω και της παράστασης επειδή το θέτω απ'την αρχή αυτό το ερώτημα σ'ένα μονόλογο,"Άουσβιτς χωρίς κράτος δεν θα υπήρχε"το κράτος έφτιαξε το Άουσβιτς,με εκλογές ανέβηκε στην εξουσία ο Χίτλερ και δημιούργησε το Άουσβιτς,έτσι και εδώ το κράτος δημιούργησε τα Τέμπη δεν τα δημιούργησε η κοινωνία. Οπότε μήπως πρέπει να βρούμε μία νέα ηθική στα πράγματα.
8)Θα ήθελες να μου κάνεις ένα σχόλιο για την πολιτική κατάσταση που υπάρχει αυτή τη στιγμή στην Γαλλία βλέποντας τον κόσμο στους δρόμους,
-Αυτό που συμβαίνει στην Γαλλία τώρα είναι ένα αποτύπωμα καταρχάς της γαλλικής κουλτούρας.Πάντα οι Γάλλοι δείχνουν έναν δρόμο σ'αυτά τα πράγματα και το κάνουν εξεγερσιακά κοινωνικά.Εννοώ υπάρχει πάντα ένα κοινωνικό πρόσημο.Δεν είναι κομμάτι της αλλά βγαίνει όλη η κοινωνία και εξεγείρεται.Όταν συμβαίνει αυτό όλα τα πράγματα είναι ρευστά και αυτό είναι το ενδιαφέρον.Ότι δεν είναι προκαθορισμένα τα πράγματα για το τί θα συμβεί.Έτσι η κοινωνία μπορεί να αποφασίσει κάποια στιγμή μόνη της για τα πράγματα.
9)
-Δεν πρέπει να το φοβόμαστε αυτό.Το θέμα είναι ότι κάτι δεν πάει καλά και από την στιγμή που κάτι δεν πάει καλά πρέπει να το ξαναδούμε.Δεν λέω ας βγει η Λεπέν.Πρέπει όμως να θέτεις το ερώτημα όχι στον εαυτό σου αλλά στο κράτος.Με την έννοια του ότι δεν θα σου πω εγώ τί πάει λάθος.Εσύ έχεις εκλεγεί γι'αυτό το πράγμα.Εγώ το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να αντισταθώ και να εξεγερθώ απέναντι σ'αυτό που συμβαίνει πείθωντας και τον διπλανό μου ότι πρέπει να ζήσουμε αντιρατσιστικά και αντιφασιστικά δεν έχει να κάνει τόσο με την κάλπη.