Σε μια επαρχιακή πόλη της Ρωσίας αναμένεται η επίσκεψη ενός κυβερνητικού επιθεωρητή, που ταξιδεύει ινκόγκνιτο. Στην πόλη καταφεύγει και ένας αδέκαρος απατεώνας, ο οποίος ταυτίζεται από σύμπτωση με το πρόσωπο του επιθεωρητή. Τη μοιραία αυτή παρεξήγηση ακολουθεί ένας καταιγισμός από ξεκαρδιστικά επεισόδια, με τα οποία ο Γκόγκολ, με το καυστικό του χιούμορ, ξεσκεπάζει την ανοησία, τη δουλοπρέπεια, τη ματαιοδοξία, τη δολιοφθορά, την αισχροκέρδεια και την υποκρισία της κρατικής μηχανής στην προεπαναστατική Ρωσία, αλλά και τη σήψη μιας ολόκληρης κοινωνίας.