Συνέντευξη
Ηλέκτρα Νικολούζου: Θα ήθελα να ήμουν παρούσα σε μια ταινία του Ταρκόφσκι
Η παράσταση Κομμώτριες - Μεταπολίτευση θα παίζεται μέχρι και την Κυριακή 30 Ιανουαρίου στο Θέατρο Θησείον.
Απόγευμα Πέμπτης συναντάω την Ηλέκτρα κοντά στο θέατρο Θησείον για να μου μιλήσει για την παράσταση Κομμώτριες/Μεταπολίτευση που σκηνοθετεί ο Μιχαήλ Μαρμαρινός και πρωταγωνιστεί. Μαζί ξεκινήσαμε ένα ταξίδι στο χρόνο και τη μνήμη της Μεταπολιτευτικής Ελλάδας με ενδιάμεσες στάσεις και συζητήσεις. Συγχρόνως μου δήλωσε νοσταλγός φέρνοντας κατευθείαν στο μυαλό της την παιδική αθωότητα, ενώ μου τόνισε ότι όσο υπάρχουν άνθρωποι πάντα θα ελπίζει.
Από ποιο γεγονός και από ποιο δρόμο ξεκινάει κατά την γνώμη σου η Μεταπολίτευση;
Προσωπικά όπως λέω και στην παράσταση η Πατησίων είναι το σημείο από όπου ξεκινάει η Μεταπολίτευση. Λόγω των αφηγήσεων που έχω γιατί δεν ήμουν γεννημένη, λόγω του Πολυτεχνείου. Εκεί είναι που ξεκινάει μία αλλαγή των πραγμάτων. Η πτώση της Χούντας και όλων των επακόλουθων.
Στην λέξη "Μεταπολίτευση" ακροβατούν πιστεύεις οι λέξεις "ελπίδα" και "αποτυχία";
Πάντα είναι μαζί αυτές οι δύο λέξεις. Προφανώς ακροβατούν, αλλά η ελπίδα υπήρχε μέσα σε όλα τα γράμματα της λέξης Μεταπολίτευση σαν έννοια. Συγχρόνως και η απογοήτευση που ήρθε μετέπειτα.
Στην παράσταση υπάρχει ένα παιχνίδι ανάμεσα στο χρόνο και την μνήμη.
Φυσικά όπως υπάρχει πάντα και στην ζωή. Όπως υπάρχει πάντα στην αφήγηση ενός πράγματος. Όπως υπάρχει και στον ίδιο τον άνθρωπο. Το παιχνίδι με το χρόνο είναι έτσι και αλλιώς μέσα στην μνήμη και η μνήμη μέσα στο παιχνίδι με το χρόνο είναι κάπως συνδεδεμένα.
Πόσο εύκολο είναι να ξεφύγουμε από κάτι που έγινε τότε, αλλά συνεχίζει με κάποιο τρόπο ν' αφορά και εμάς;
Δεν νομίζω ότι έχουν αλλάξει πολλά πράγματα από το τότε στο τώρα. Η ιστορία μοιάζει κάπως να επαναλαμβάνεται και νομίζω ότι είμαστε κάπως μέσα σ' αυτό. Τότε συνέβη κάτι ακραίο. Άνθρωποι ενώθηκαν, μίλησαν ήταν ένα καθοριστικό γεγονός. Εδώ τώρα δεν έχουμε ακραία γεγονότα και τα πράγματα δεν είναι τόσο καθαρά. Κάπως όμως με κάποιο τρόπο είμαστε στο ίδιο σημείο. Δεν ξέρω η έννοια της ελευθερίας ποια είναι αυτή τη στιγμή που μιλάμε. Υπάρχει; Γιατί και τότε μιλάμε ότι από κάτι ελευθερώθηκαν, άνοιξαν τα κάγκελα, βγήκαν άνθρωποι στους δρόμους.Τώρα που οι άνθρωποι είναι στους δρόμους και είμαστε πιο ελεύθεροι από ποτέ, με την έννοια ότι έχουμε τα δικαιώματα μας, είμαστε ελεύθεροι; Γιατί εγώ αρχίζω να βλέπω ότι δεν είμαστε και καθόλου ελεύθεροι άνθρωποι.
Στην παράσταση ακούγεται συχνά το όνομα του Α.Ταρκόφσκι, ο οποίος έχει σκηνοθετήσει μία ταινία με τ' όνομα "Νοσταλγία". Δηλώνεις νοσταλγός εσύ;
Απολύτως νοσταλγώ. Πώς είναι δυνατόν ένας άνθρωπος να μην νοσταλγεί. Αυθόρμητα το πρώτο πράγμα που θα σου πω είναι η νοσταλγία για την παιδική ηλικία. Με την έννοια όχι την πραγματική αλλά το πώς κοιτούσαν τα μάτια μας τον κόσμο, αυτή την αθωότητα. Εγώ προσωπικά την νοσταλγώ και προσπαθώ κιόλας να μην την χάνω. Με ενδιαφέρει πάρα πολύ να μην χάνω την αθωότητα μου. Νοσταλγώ τα γράμματα, το σταθερό τηλέφωνο. Μπορεί να ακούγεται γραφικό αλλά δεν μ' ενδιαφέρει καθόλου.
Στην δική μας εποχή υπάρχουν ιδέες και άνθρωποι που μπορούν να ορίσουν κάτι νέο στο πολιτικό στερέωμα;
Φαντάζομαι πως ναι. Όσο υπάρχουν άνθρωποι πάντα θα υπάρχουν. Με μία χαζοποιητική διάθεση έτσι όπως το αντιλαμβάνομαι πάντα θα υπάρχουν κάποιες νέες ιδέες ή ιδέες απλά που μπορούν να μετακινήσουν αυτό τον κόσμο.
Γιατί οι νέοι δεν παίρνουμε τόσο σοβαρά την πολιτική;
Ένας νέος για να πειστεί πρέπει να του εξάψεις την φαντασία, το όνειρο. Στο γεγονός του Πολυτεχνείου έγινε μία πράξη, οι άνθρωποι ήθελαν κάτι ν' αλλάξουν γιατί τα πράγματα είχαν φτάσει σ' ένα ακραίο σημείο. Εδώ είναι πιο επικίνδυνο γιατί δεν είναι ορατό αυτό που συμβαίνει. Είναι αρκετά κρυμμένα τα πράγματα που δεν ξέρω αν μπορεί ν' αλλάξει αυτό. Ίσως αν γίνει κάτι πολύ ακραίο. Παρατηρώ μία αδιαφορία την οποία δεν κατηγορώ. Αλλά δεν νομίζω ότι είναι ηλικιακό. Νομίζω ότι έχει να κάνει με τον άνθρωπο. Πάντα υπάρχουν άνθρωποι ασχέτως ηλικίας που θα νοιαστούν να βρουν μία σκουληκότρυπα και ν' ανοίξουν την φαντασία τους. Αυτό οφείλει ο άνθρωπος ανεξαρτήτως ηλικίας του. Πάντα θα είναι ο άνθρωπος είτε είναι νέος είτε είναι γερός.
Οι παλαιότεροι θέλουν να συγκαλύψουν τις ενοχές που τους βαραίνουν και με κάποιο τρόπο κληρονόμησαν τα παιδιά τους;
Δεν το έχω σκεφτεί ποτέ. Δεν νομίζω ότι μπήκαν ποτέ σ' αυτήν την διαδικασία. Ήταν και μία γενιά διψασμένη. Νομίζω ότι τους πήρε η ροή των πραγμάτων και δεν μπήκαν ποτέ στην λειτουργία της ενοχής. Η ενοχή μπήκε σ' εμάς ασυνείδητα.
Μέσα στα τόσα γεγονότα, τραγούδια και πρόσωπα που ακούμε, πες μου ένα γεγονός, μία συναυλία και μία ταινία που θα ήθελες να ήσουν παρούσα;
Θα ήθελα να ήμουν παρούσα έστω και ως σιωπηλή γυναίκα στη "Νοσταλγία" του Ταρκόφσκι και να παρατηρώ πώς κατευθύνει τους ηθοποιούς. Σε συναυλία θα ήθελα να είμαι στα "Τραγούδια της φωτιάς" που σκηνοθέτησε ο Κούνδουρος και έβλεπες τον Θεοδωράκη και ένα ολόκληρο στάδιο να πάλλεται. Τέλος από γεγονότα που με είχε σοκάρει κιόλας και ακόμα με τρομάζει βλέποντας ντοκιμαντέρ, ήμουν παρούσα στο Τσερνομπιλ. Θυμάμαι την μητέρα μου να έρχεται να με παίρνει από το σχολείο για να με ξεπλύνει. Ήταν κάτι το σοκαριστικό.